Ogólne dyrektywy wymiaru karu przy orzekaniu o warunkowym zwolnieniu

Podstawę orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu z odbycia reszty kary pozbawienia wolności stanowią kryteria określone w art. 77 § 1 k.k., nie są natomiast przesłankami rozstrzygania w tym przedmiocie dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 k.k., art. 54 § 1 k.k. oraz w art. 55 k.k. (art. 56 k.k.).

W języku polskim partykuła tylko to „wyraz ograniczający lub wyróżniający pod względem zakresu lub treści to, do czego się odnosi, która „ogranicza odniesienie komunikowanego w zdaniu sądu do tych obiektów i stanów rzeczy, które są wymienione; jedynie, wyłącznie”, czy wreszcie „wyraz ograniczający, wyodrębniający lub wyróżniający pod względem zakresu lub treści to, do czego się odnosi”. Ograniczający, pod względem zakresu lub treści, obiekty lub stany rzeczy, do których się odnosi, charakter tego użytego w art. 77 § 1 k.k. wyrazu, pozwala więc w tym kontekście na wyróżnienie jego dwóch znaczeń. 

Po pierwsze, ogranicza okoliczności, które ocenia sąd przy ustalaniu prognozy społeczno-kryminologicznej tylko do tych (a więc żadnych innych), które zostały następnie wymienione. Po drugie, pozwala na ocenę tejże prognozy tylko przy uwzględnieniu tych okoliczności. 

Istnieje jeden wypadek, gdy dyrektywy wymiaru kary, ze względów systemowych, będą miały znaczenie dla kwestii warunkowego przedterminowego zwolnienia, co potwierdza zasadność nadania art. 56 k.k. obecnego brzmienia (racjonalność ustawodawcy). Dotyczy to stworzonej w art. 77 § 2 k.k. możliwości wyznaczenia surowszych minimów odbytej kary pozbawienia wolności pozwalających skazanemu ubiegać się o warunkowe zwolnienie. Uprawnienie to przyznano jednak wyłącznie sądom meriti rozpoznającym sprawę, które wymierzając bezwzględną karę pozbawienia wolności określić mogą surowsze ograniczenia czasowe niż przewidziane w art. 78 k.k.

Dokonując wówczas wymiaru kary, oraz ewentualnie podejmując równocześnie decyzję o określeniu surowszych ograniczeń formalnych do warunkowego zwolnienia, sąd ma obowiązek kierować się ogólnymi i szczególnymi dyrektywami, zwłaszcza określonymi w art. 53 § 1 k.k. i art. 54 § 1 k.k.

Użyty w art. 56 k.k. zwrot o odpowiednim stosowaniu, z uwagi na specyfikę instytucji określonej w art. 77 § 1 k.k., nie pozwala przenieść ogólnych dyrektyw wymiaru kary wymienionych w pierwszym z tych przepisów na etap orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu z odbycia reszty kary pozbawienia wolności. W odniesieniu do tego środka dyrektywy te są uwzględniane wyłącznie przez sąd meriti wyznaczający surowsze ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia niż przewidziane w art. 78 k.k. (art. 77 § 2 k.k.).

Uchwała SN z dnia 26 kwietnia 2017 r., I KZP 2/17

Standard: 41015 (pełna treść orzeczenia)