Przekroczenie granic obrony pod wpływem strachu lub wzburzenia (art. 25 § 3 k.k.)

Wzburzenie usprawiedliwione okolicznościami, o którym mowa w art. 25 § 3 k.k. (podobnie jak silne wzburzenie usprawiedliwione okolicznościami w rozumieniu art. 148 § 4 k.k.) nie jest pojęciem psychologicznym, czy psychiatrycznym, lecz pojęciem prawnym opartym na kryteriach ustalonych w doktrynie i orzecznictwie, uwzględniających przesłanki etyczno – moralne. Wzburzenie jest zjawiskiem fizjologicznym (a nie patologicznym), będącym zarazem pojęciem prawnym, którego ustalenie w kontekście związku z okolicznościami usprawiedliwiającymi należy do sądu i nie wymaga zasięgania opinii biegłych (tak postanowienie SN z 14 października 2018 r. IV K 516/18, postanowienie SN z 14 lutego 2002 r. II KK 337/01, wyrok SA w warszawie z 6 czerwca 2014 r. II AKa 143/14).

Przy braku, w realiach niniejszej sprawy, jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż występowały okoliczności obiektywnie usprawiedliwiające wystąpienie rzekomego stanu wzburzenia oskarżonego - nie sposób uznać, że Sąd (oddalając wniosek o dopuszczenie opinii biegłego w celu ustalenia istnienia owego stanu) dopuścił się obrazy art. 201 k.p.k. lub 193 § 1 k.p.k.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 8 listopada 2022 r., II AKa 102/22

Standard: 74664 (pełna treść orzeczenia)

Ocena, czy zachowanie osoby przekraczającej granice obrony koniecznej, determinowane było strachem, powinna też uwzględniać stan psychiczny tej osoby, zwłaszcza jej osobowość.

Okoliczności usprawiedliwiające strach (lęk) lub wzburzenie sprawcy przekraczające granice obrony koniecznej (art. 25 § 3 k.k.) są podobne jak powody silnego wzburzenia sprawcy zabójstwa (art. 148 § 4 k.k.).

Nie można pominąć jednostkowej podatności sprawcy na doznanie strachu lub wzburzenia, zatem znaczenie w ocenie mają nie tylko przesłanki natury obiektywnej (wzorzec przeciętnego obywatela), ale i właściwości psychiczne sprawcy.

Wyrok SA w Lublinie z dnia 16 czerwca 2016 r., II AKa 142/16

Standard: 14634 (pełna treść orzeczenia)

Okoliczności usprawiedliwiających stan silnego wzburzenia nie można doszukiwać się tylko w cechach charakteru sprawcy, w jego predyspozycjach psychicznych z powodu odchyleń do normy czy to w sferze intelektu, czy to w sferze emocjonalnej. Okoliczności te muszą istnieć poza sprawcą, w zjawiskach zewnętrznych, na które silne wzburzenie i podjęte pod jego wpływem działanie jest reakcją współmierną do wywołującej ją przyczyny (vide wyrok SN z dnia12 listopada 1977 r. V KR 228/76).

W trakcie przedmiotowego zdarzenia oskarżony był pod wpływem alkoholu i była to zwykła nietrzeźwość alkoholowa. Okoliczność ta – co pomija skarżący – stanowi negatywną przesłankę dla przyjęcia, iż sprawca działał w stanie silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami (vide – wyrok SN z dnia 2 lutego 1973 r. IV KR 392/72, wyrok SN z dnia 7 czerwca 1972 r. III KR 54/72).

Wyrok SA w Warszawie z dnia 6 czerwca 2014 r., II AKa 143/14

Standard: 74665 (pełna treść orzeczenia)