Wynagrodzenie kuratora małoletniego pokrzywdzonego w procesie karnym
Koszty ponoszone przez Skarb Państwa (art. 619 k.p.k.) Reprezentacja małoletniego dziecka w postępowaniu karnym (art. 51 § 2 k.p.k.) Wynagrodzenie kuratora (art. 179 k.r.o.) Wydatki Skarbu Państwa (art. 618 k.p.k.) Koszty procesu i koszty sądowe (art. 616 k.p.k.)
Wynagrodzenie kuratora małoletniego pokrzywdzonego w procesie karnym będącego sui generis pełnomocnikiem pokrzywdzonego, który sporządził odpowiedź na kasację, stanowiącą odpowiednik opinii o braku podstaw do wniesienia kasacji, wyznacza treść § 17 ust. 4 pkt 2 i ust. 7 w zw. z § 5 rozporządzenia z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2016 r., poz. 1714 ze zm.).
Do tej pory nie została uregulowana kwestia wynagradzania kuratora małoletniego pokrzywdzonego w postępowaniu karnym. Stąd też Sąd Najwyższy stanął przed zadaniem określenia podstawy prawnej umożliwiającej zasądzenie wynagrodzenia kuratorowi małoletniego pokrzywdzonego w postępowaniu kasacyjnym. Wcześniej problematyką ustalenia wysokości wynagrodzenia kuratora małoletniego zajął się m.in. Sąd Apelacyjny w Katowicach, który w wyroku z dnia 19 marca 2015 r., II AKa 46/15 wskazał, że: „Podstawę prawną zasądzenia wynagrodzenia na rzecz kuratora ustanowionego na podstawie art. 99 k.r.o. dla reprezentowania praw małoletniego jako pokrzywdzonego w postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko drugiemu z jego rodziców stanowi art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy z 1982 r. - Prawo o adwokaturze w zw. ze stosowanym per analogiam § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1476) w zw. z odpowiednimi (zależnymi od realiów konkretnej sprawy karnej) przepisami rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 461)”
Nie ulega wątpliwości, że za wykonaną pracę, polegającą na reprezentacji interesu małoletniego pokrzywdzonego, która w przedmiotowej sprawie przybrała formę pomocy prawnej, adwokatowi wyznaczonemu do tych czynności z urzędu, stosownie do treści art. 29 ust. 1 Prawo o adwokaturze, przysługuje wynagrodzenie od Skarbu Państwa. Ustalając wysokość należnego wynagrodzenia należy zatem w drodze analogii stosować przepisy, wydanego w oparciu o delegację zawartą w art. 29 ust. 2 ustawy Prawo o adwokaturze, rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości.
Taka interpretacja została przyjęta w praktyce orzeczniczej (zob. także: postanowienie SO w Łodzi z dnia 7 września 2016 r., V Kz 641/16,; postanowienie SO w Gliwicach z dnia 12 maja 2016 r., III Cz 557/16; wyrok SO w Siedlcach z dnia 9 października 2015 r., II Ka 537/15).
Za możliwością zasądzenia wynagrodzenia kuratorowi przez Sąd Najwyższy, a nie Sąd Rejonowy w S., przemawia fakt, że to sąd kasacyjny dysponuje aktami sprawy, z których wynika aktywność i nakład pracy kuratora, jak również pozwala na realizację zasady ekonomiki procesowej oraz reguły szybkości postępowania, bez zbędnej zwłoki na odsyłanie akt innemu sądowi celem przeprowadzenia postępowania ustalającego jedynie wysokość wynagrodzenia kuratora małoletniego pokrzywdzonego. Taka wykładnia pozostaje w zgodzie z praktyką orzeczniczą wielu sądów karnych (zob. np. wyrok SA w Rzeszowie z dnia 13 lutego 2014 r., II AKa 4/14) oraz wyklucza zaistnienie wątpliwości w związku z kompetencją sądu opiekuńczego do przyznawania wynagrodzenia kuratorowi małoletniego pokrzywdzonemu, w szczególności w zakresie oceny nakładu pracy kuratora w postępowaniu karnym.
Nie można też pominąć, ciągle aktualnego, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1970 r., zgodnie z którym do określenia wynagrodzenia kuratora procesowego, ustanowionego przez sąd opiekuńczy, nie mają zastosowania dyspozycje art. 179 k.r.o.
Projekt zmiany ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego w proponowanej treści nowego art. 179 § 1[1] k.r.o. zakłada, by wynagrodzenie kuratora było zasądzane przez ten sąd lub organ, przed którym kurator reprezentuje małoletniego, a nie za każdym razem ten, który ustanowił kuratora.
Postanowienie SN z dnia 22 listopada 2017 r., V KK 147/17
Standard: 40712 (pełna treść orzeczenia)
Art. 619 § 1 k.p.k., stanowi podstawę zasądzenia od Skarbu Państwa na rzecz kuratora stosownej kwoty wynagrodzenia i faktu tego nie zmienia to, że w art. 618 § 1 k.p.k. nie wymieniono tych wydatków wprost. Przepis ten bowiem wymienia jedynie przykładowo wydatki wykładane tymczasowo przez Skarb Państwa i nie zawiera zamkniętego katalogu tych wydatków. Na marginesie jednak zauważyć wypada, że zarówno regulacje Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości obowiązujące w chwili orzekania przez Sąd I instancji, jak i w chwili wydania orzeczenia odwoławczego nakazywały zasądzenie na rzecz kuratora wynagrodzenie w kwocie, która nie mogła przekraczać stawek minimalnych przewidzianych przepisami określającymi opłaty za czynności adwokackie, a w przypadku gdy kuratorem jest radca prawny, przepisami określającymi opłaty za czynności radców prawnych. W tym stanie rzeczy zasądzenie tego wynagrodzenia przez Sąd I instancji, zwiększonego o 20% za każdy, kolejny dzień rozprawy było błędem.
Wyrok SA w Rzeszowie z dnia 13 lutego 2014 r., II AKa 4/14
Standard: 71820 (pełna treść orzeczenia)