Uzależnienie zakresu i czas trwania zakazu od stopnia zagrożenia w razie powrotu sprawcy do ruchu

Sąd Najwyższy w wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawach o przestępstwa drogowe (uchwała SN z dnia 28 lutego 1975 r., V KZP 2/74) wskazał, że środek karny (wówczas kara dodatkowa) w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych zmierza do faktycznego, czasowego wyeliminowania z ruchu drogowego jako kierowców tych osób, które prowadząc pojazd mechaniczny dopuściły się przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji [...] Merytoryczną przesłanką stosowania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych jest zagrożenie, które mogłoby w przyszłości spowodować prowadzenie pojazdów mechanicznych przez daną osobę; wybór zakresu omawianej kary dodatkowej zależeć będzie od oceny stopnia zagrożenia, jakie w konkretnym wypadku może stwarzać powrót sprawcy do ruchu; dla oceny tej istotne znaczenie mają okoliczności towarzyszące wypadkowi, cechy osobowości sprawcy, częstotliwość nadużywania przez niego alkoholu, kwalifikacje zawodowe sprawcy, doświadczenie w prowadzeniu pojazdów mechanicznych itp.

Odwołanie się do niebezpieczeństwa sprawcy, czyli do zabezpieczającej, a nie represyjnej funkcji zakazu prowadzenia pojazdów spełnia [...] ważną funkcję wpływającą na zakres orzekania tego środka karnego - zabezpiecza mianowicie przed nadmiernie szerokim jego stosowaniem; sąd musi bowiem wykazać, że niebezpieczeństwo to można wnioskować z okoliczności popełnionego przestępstwa oraz, że zakaz prowadzenia pojazdów należy stosować w taki sposób, aby z jednej strony skazany odczuł jego dolegliwość proporcjonalnie do stopnia zawinienia, z drugiej zaś, by pozostał kierowcą i to niewiele mniej sprawnym aniżeli w chwili ukarania, gdyż leży to w interesie społecznym. 

W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 kwietnia 1982 roku (V KRN 106/82), gdzie wskazał, że zakres, a także czas trwania tej kary dodatkowej zależy od stopnia zagrożenia jakie może stwarzać powrót sprawcy do ruchu, ten zaś oceniać należy na podstawie okoliczności rozpatrywanego wypadku, przyczyn, które do wypadku doprowadziły, sposobu prowadzenia pojazdów mechanicznych, a także rodzaju i wagi naruszonych zasad bezpieczeństwa oraz innych okoliczności wskazujących na stosunek sprawcy do obowiązujących zasad bezpieczeństwa, na jego stopień poczucia odpowiedzialności; mają tu również znaczenie także cechy osobowości sprawcy, częstotliwość nadużywania alkoholu, doświadczenie w prowadzeniu pojazdów mechanicznych itp. [...] ratio legis kary dodatkowej zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych polega bowiem na tym, by osoby nie przestrzegające zasad bezpieczeństwa, zagrażające bezpieczeństwu ruchu czy to z braku wyobraźni czy z braku poczucia odpowiedzialności - z ruchu tego wyłączyć.

Wyrok SO w Gliwicach z dnia 14 marca 2017 r., VI Ka 122/17

Standard: 40196 (pełna treść orzeczenia)