Zwolnienie od wyłożenia kosztów podlegających uiszczeniu przy wnoszeniu pisma procesowego (art. 623 k.p.k.)

W piśmiennictwie zwraca się trafnie uwagę na wynikającą z art. 16 k.p.k. zasadę pouczania i informowania uczestników postępowania, w związku z którą uznaje się, że w sytuacji gdy uprawniony podmiot złoży wniosek o zwolnienie go od kosztów związanych z wniesieniem pisma procesowego i nie wskaże w nim na okoliczności uzasadniające zwolnienie, sąd przed podjęciem decyzji w przedmiocie zwolnienia powinien wezwać wnioskodawcę, aby w terminie 7 dni wykazał, że ze względu na swoją sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów nie jest w stanie uiścić kosztów, jednak nadal wyłącznie pod rygorem nieuwzględnienia wniosku (tak m.in. K. Eichstaedt (w:) Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, D. Świecki (red.), LEX/el. 2022, komentarz do art. 623, teza 15).

W judykaturze wykształcił się z kolei pogląd, że zaniechanie dołączenia do wniosku składanego w trybie art. 623 k.p.k. dokumentów wykazujących sytuację majątkową i wysokość dochodów wnioskodawcy nie może być traktowane jako brak formalny uniemożliwiający rozpoznanie wniosku. Nie zachodzi zatem konieczność wzywania autora pisma do uzupełnienia tego „braku” poprzez np. złożenie oświadczenia majątkowego. Jeśli wezwanie takie miało miejsce, to i tak nie może wywołać skutków upoważniających do uznania wniosku za bezskuteczny w trybie art. 120 § 2 k.p.k. Wniosek taki podlega zatem merytorycznemu rozpoznaniu, zaś wnioskodawca ponosi ryzyko, że nie zostanie on uwzględniony.

Postanowienie SN z dnia 9 marca 2023 r., V KZ 5/23

Standard: 74287 (pełna treść orzeczenia)

Tymczasowe zwolnienie od obowiązku wyłożenia kosztów, w tym opłaty od kasacji jest możliwe na podstawie art. 623 k.k., ale zwolnienie takie dokonuje się na wniosek i nie można go domniemywać z samego faktu ustanowienia dla wnioskodawcy pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia i wniesienia kasacji. Przekonuje o tym treść art. 616 § 2 k.p.k. oraz art. 618 k.p.k., które to przepisy wyraźnie odróżniają opłaty oraz wydatki Skarbu Państwa z tytułu nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów lub radców prawnych.

Z faktu tymczasowego przejęcia przez Skarb Państwa wydatków związanych z pokryciem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną z urzędu, nie można wnioskować przejęcia przez Skarb Państwa wszystkich innych wydatków lub wszelkich innych kosztów, w tym opłat, o których mowa w art. 616 § 2 pkt 1 k.p.k.

Postanowienie SN z dnia 10 grudnia 2015 r., III KZ 79/15

Standard: 42181 (pełna treść orzeczenia)