Rozstrzygnięcie w przedmiocie wydania wyroku nakazowego (art. 339 § 3 pkt 7 k.p.k.)

Posiedzenie wyznaczane w celu wydania wyroku nakazowego, o którym mowa w art. 339 § 3 pkt 7 k.p.k., ma charakter zamknięty oraz odbywa się bez udziału stron (art. 95b § 1 i 2 k.p.k. w związku z art. 339 § 5 zdanie pierwsze k.p.k.). O terminie posiedzenia, ani nawet o przekazaniu sprawy do rozpoznania w tym trybie, nie są zawiadamiane strony tego postępowania (oskarżyciel i oskarżony), obrońcy lub pełnomocnicy. Sytuacja ta różni się więc od unormowań dotyczących jawnych posiedzeń w celu umorzenia postępowania, o których Trybunał wypowiadał się w wyroku o sygn. SK 22/13. Nietrafne jest zatem porównywanie tych spraw.

Stosownie do art. 95b § 2 w związku z art. 339 § 5 k.p.k. w brzmieniu będącym przedmiotem kontroli we wspomnianym wyroku o sygn. SK 22/13, ustawodawca przewidział jawność posiedzeń sądu w celu umorzenia postępowania, a ponadto możliwość udziału stron, obrońców i pełnomocników w posiedzeniu sądu, i ustawowy obowiązek sądu zawiadomienia tychże podmiotów o terminie posiedzenia, jednakże pominął zawiadomienie pokrzywdzonego i możliwość udziału w takim posiedzeniu.

W sprawie o sygn. SK 22/13 Trybunał stwierdził zatem, że istnieje ustawowy mechanizm przyznający prawo udziału w posiedzeniu sądu tylko niektórym zainteresowanym podmiotom, ale jest on konstytucyjnie wadliwy. Nie uwzględnia bowiem pokrzywdzonego. Zgoła odmiennie przedstawia się natomiast sprawa, gdy chodzi o skierowanie sprawy na posiedzenie, o którym mowa w art. 339 § 3 pkt 7 k.p.k. Posiedzenie to odbywa się z wyłączeniem jawności. O jego terminie, ani przekazaniu sprawy do rozpoznania na posiedzeniu wyznaczonym w celu wydania wyroku nakazowego nie są nawet informowani uczestnicy tego postępowania, w tym pokrzywdzeni, którzy dotychczas zgłosili swój udział w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego. W tych okolicznościach nie sposób - wbrew twierdzeniom skarżącego - mówić o pominięciu legislacyjnym.

Zdaniem Trybunału skarżący próbuje doprowadzić w trybie skargi konstytucyjnej do wykreowania mechanizmu prawnego, który być może w pełniejszy sposób realizowałby jego interesy, niemniej pozostaje poza zakresem kompetencji Trybunału.

Po drugie, o ile w wypadku umorzenia postępowania, o których mowa w art. 339 § 2 pkt 1 i 2 k.p.k., na tle których wypowiadał się Trybunał w wyroku o sygn. SK 22/13, nie dochodziło do skazania oskarżonego, a co za tym idzie nie dochodziło do ochrony praw pokrzywdzonego dotkniętych przestępstwem, o tyle już w wypadku wyroku nakazowego dochodzi do skazania oskarżonego. Podstawowy cel postępowania - z punktu widzenia interesów pokrzywdzonego - zostaje zrealizowany.

Przepisy k.p.k. nie wykluczały możliwości skorzystania przez pokrzywdzonego z przyznanego mu uprawnienia do złożenia oświadczenia o działaniu w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego niezwłocznie po otrzymaniu informacji o skierowaniu aktu oskarżenia do sądu, a zatem bez konieczności oczekiwania na zawiadomienie przez sąd o terminie rozprawy. Byłoby to zresztą działanie uzasadnione, zważywszy, że powszechnie obowiązujące przepisy ustawy dopuszczają merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy również na posiedzeniu niejawnym (art. 339 § 1 pkt 7 k.p.k.), bez udziału stron. Skarżący nie uprawdopodobnił, że do naruszenia jego prawa do sprawiedliwego rozpoznania sprawy doszło wyłącznie na skutek treści normatywnej zaskarżonych przepisów, a nie jego bierności, opieszałości lub sposobu działania sądu.

Postanowienie TK z dnia 16 grudnia 2016 r., SK 21/16

Standard: 4135