Prawomocność orzeczenia jako wartość konstytucyjna
Związanie prawomocnym orzeczeniem; prawomocność materialna (art. 365 k.p.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego, zwłaszcza w ostatnim okresie zasadnie podkreśla się, że podstawowym celem art. 365 k.p.c. jest zapewnienie orzeczeniom prawomocnym formalnie cech niewzruszalności i stabilności w celu uniemożliwienia ich wzruszenia i zapewnienia należytej ochrony prawnej zawartym w nich rozstrzygnięciom.
Ochrona taka nie byłaby zapewniona, gdyby możliwe było kwestionowanie np. z powołaniem się na zasadę niezawisłości przez dowolne osoby, organizację państwa i instytucje, stanu prawnego ukształtowanego korzystnie dla ubiegającego się o ochronę prawną przez prawomocne orzeczenie sądowe. Ustawodawca wprowadzając w art. 365 § 1 k.p.c. zasadę mocy wiążącej prawomocnego wyroku, wyraził jednoznaczną wolę przyznania jej w określonych sytuacjach pierwszeństwa przed zasadą niezawisłości, gdy z mocy wiążącej korzysta każdy prawomocny wyrok, także wadliwy i mimo wadliwości wywołuje on skutki prawne również w innych sprawach sądowych, albowiem utrwalenie stanu, wynikającego z wadliwego wyroku nie jest czymś wyjątkowym.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 26 czerwca 2014 r., V ACa 104/14
Standard: 5665 (pełna treść orzeczenia)
Określona w art. 365 § 1 k.p.c. moc wiążąca stanowi pozytywny skutek prawomocności orzeczenia, w odróżnieniu od opisanej w art. 366 k.p.c. powagi rzeczy osądzonej, traktowanej jako negatywny skutek prawomocności wyroku, zaś oba te skutki składają się na tzw. prawomocność materialną orzeczenia.
Podstawowym celem powyższych regulacji jest zapewnienie orzeczeniom prawomocnym formalnie cech niewzruszalności i stabilności w celu uniemożliwienia ich wzruszenia i zapewnienia należytej ochrony prawnej zawartym w nich rozstrzygnięciom. Ochrona taka nie byłaby zapewniona, gdyby możliwe było kwestionowanie przez dowolne osoby, organy państwa i instytucje stanu prawnego ukształtowanego korzystnie dla ubiegającego się o ochronę prawną przez prawomocne orzeczenie sądowe.
Regulacje przewidziane w art. 365 § 1 i art. 366 k.p.c. gwarantują stabilność określonej orzeczeniem sądowym sytuacji prawnej, uniemożliwiając jej podważenie przez stronę niezadowoloną z rozstrzygnięcia i zobowiązując do jej respektowania inne sądy oraz inne organy państwa w określonych przez ustawę granicach. Należy podkreślić, że tym samym regulacje te realizują jedną z najistotniejszych gwarancji konstytucyjnych jaką jest prawo do rozstrzygnięcia sprawy przez niezawisły sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji), która nie byłaby możliwa do osiągnięcia bez stabilności, pewności i niewzruszalności rozstrzygnięć sądowych. Są także jedną z gwarancji powagi wymiaru sprawiedliwości.
Wyrok SN z dnia 6 marca 2014 r., V CSK 203/13
Standard: 49261 (pełna treść orzeczenia)