Koszty niezbędne pomocy prawnej świadczonej z urzędu a podatek VAT
Wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu; Ściągnięcie wynagrodzenia i zwrotu wydatków (art. 122 k.p.c.)
Wynagrodzenie radcy prawnego ustanowionego z urzędu, zasądzone od strony przeciwnej na rzecz strony reprezentowanej przez tego radcę, podlega podwyższeniu o należny podatek od towarów i usług.
W postanowieniu z dnia 22 kwietnia 2010 r. (sygn. akt II CZ 25/10 niepubl.), Sąd Najwyższy odwołując się do treści analogicznego § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w brzmieniu nadanym mu w § 1 pkt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 października 2005 r. zmieniającego to rozporządzenie (Dz. U. Nr 219, poz. 1872) przyjął, że przewidziany tym przepisem obowiązek Sądu nie został ograniczony wyłącznie do sytuacji przyznania przez Sąd określonej kwoty adwokatowi z urzędu tytułem wynagrodzenia należnego od Skarbu Państwa. Przeciwnie, wymieniony przepis rozporządzenia określił ten obowiązek Sądu podwyższenia opłaty o stawkę podatku we wszystkich sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, a więc niezależnie od tego, czy strona taka proces przegrała (i wówczas koszty pomocy prawnej z urzędu ponosi Skarb Państwa), czy też go wygrała i z mocy art. 98 § 1 k.p.c. koszty pomocy prawnej takiego pełnomocnika procesowego musi ponieść strona przeciwna zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu. Podobnie w postanowieniu z dnia 8 grudnia 2010 r., V CZ 84/10, niepubl.) Sąd Najwyższy uwzględniając zażalenie na orzeczenie o kosztach podwyższył zasądzone od przegrywających pozwanych koszty zastępstwa procesowego adwokata ustanowionego z urzędu.
Uchwała SN z dnia 3 grudnia 2015 r., III CZP 90/15
Standard: 47465 (pełna treść orzeczenia)
Istotą VAT jest to, że jest on kosztowo neutralny dla podatników - jednostki prowadzącej działalność gospodarczą. W wypadku adwokatów, radców prawnych i biegłych, którzy nie mogą odmówić świadczenia na rzecz sądów, z uwagi na cel świadczenia oraz jego źródło, sądy nie mogą być uznane za końcowych konsumentów, którzy ponoszą ekonomiczny ciężar VAT. Dlatego wynagrodzenie świadczących na rzecz sądów musi być powiększone o kwotę podatku, aby sam podatek zachował - zgodnie z jego istotą - swój neutralny dla świadczących charakter.
VAT ma - ze swej natury - charakter neutralny dla podatnika, ponieważ ostatecznie ciężar tego podatku ponosi konsument końcowy (podatek jest wliczony w cenę towaru lub usługi). Jednocześnie wiążące Polskę zasady prawa europejskiego zmuszają do traktowania jako podatników VAT odbiorców wszelkich należności - także w sytuacji gdy odbiorcą końcowym usługi jest jednostka budżetowa władczo zlecająca wykonanie usług biegłym czy tłumaczom w stosownym postępowaniu. Ponieważ tłumacze i biegli nie uzyskują wynagrodzenia powiększonego o kwotę VAT, natomiast podatek ten muszą odprowadzić, podatek ten traci w takiej sytuacji swój charakter neutralności wobec podatnika. Jednostki budżetowe, nie otrzymawszy z budżetu dodatkowych środków na podniesienie wynagrodzeń biegłych i tłumaczy, na nich przerzucają ekonomiczny ciężar podatku.
Zmiany prawne winny uwzględnić odpowiednie przesunięcia w wydatkach organów publicznych, aby ich realizacja była możliwa nie tylko pod względem prawnym, lecz również faktycznym. Z tej przyczyny niezbędne jest podjęcie działań legislacyjnych. Niniejsza sygnalizacja nie dotyczy biegłych nie będących podatnikami VAT, nie wpisanych na listę biegłych i wykonujących swe usługi okazjonalnie w okolicznościach nie wskazujących na zamiar wykonywania tych czynności w sposób częstotliwy (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT).
Postanowienie sygnalizacyjne TK z dnia 12 czerwca 2008 r., S 3/08, OTK-A 2008/5/94
Standard: 3761 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 3762