Koszty celowe i niezbędne - charakterystyka
Koszty procesu niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 k.p.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Przedmiotem zwrotu kosztów procesu są koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Do takich kosztów zaliczyć należy koszty wywołane czynnością procesową podjętą przez stronę w celu obrony jej interesu. Przemawia to za przyjęciem, że żądanie zwrotu poniesionych kosztów procesu podlega ocenie według kryterium celowości podejmowania przez stronę czynności procesowej (por. postanowienie SN z 24 marca 2011 r. w sprawie I CZ 109/10)
Niezbędność oraz celowość kosztów procesu podlega ocenie sądu i jest uzależniona od konkretnych okoliczności sprawy oraz od jej charakteru. Sąd powinien w szczególności rozważyć, czy czynność, która spowodowała koszty, była - w ujęciu obiektywnym - potrzebna do realizacji praw strony, a także czy i do jakiego poziomu poniesione koszty stanowiły - również z obiektywnego punktu widzenia - wydatek konieczny (por. uchwała SN z 12 marca 2003 r. w sprawie III CZP 2/03; postanowienie SN z 12 stycznia 2012 r., II CZ 141/11).
Swoboda sądu w zakresie oceny niezbędności kosztów potrzebnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, została w pewnym zakresie ograniczona przez ustawodawcę w art. 98 § 2 i 3 kpc. Sąd nie może uznać za niecelowe, a w konsekwencji odmówić zasądzenia od przegrywającego przeciwnika, kosztów procesu określonych w tych przepisach.
Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata - zgodnie z art. 98 § 3 kpc, należą koszty sądowe, wynagrodzenie i wydatki jednego adwokata oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Wynagrodzenie adwokata nie może być jednak wyższe niż stawki opłat określone w rozporządzeniu w sprawie opłat adwokackich. Stronom reprezentowanym przez radcę prawnego lub rzecznika patentowego zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata.
Zgodnie z art. 109 § 2 kpc podczas ustalania wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.
W uchwale z 12 marca 2003 r. w sprawie III CZP 2/03, SN stwierdził, że przewidziane w art. 98 § 3 kpc wskazanie rodzajów kosztów objętych domniemaniem ustawowym, że są niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, nie jest wyliczeniem wyczerpującym. Omawiany przepis konkretyzuje zasadę ogólną, wyrażoną w art. 98 § 1 kpc, nie określa natomiast enumeratywnie kosztów, które należy zaliczyć do kosztów niezbędnych wówczas, gdy strona jest reprezentowana przez adwokata. w ocenie SN, art. 98 § 3 kpc należy interpretować w ten sposób, że sąd, rozstrzygając o kosztach procesu strony wygrywającej, może zasądzić na jej rzecz nie tylko zwrot kosztów wskazanych w tym przepisie, lecz także zwrot innych poniesionych przez tę stronę kosztów, jeżeli okażą się one niezbędne do celowego dochodzenia praw lub celowej obrony. w tym zakresie, do kosztów strony reprezentowanej przez adwokata SN zaliczył wydatek poniesiony przez nią w związku z koniecznością uiszczenia opłaty skarbowej od dokumentu stwierdzającego ustanowienie pełnomocnika.
Wyrok TK z dnia 6 kwietnia 2016 r., SK 67/13
Standard: 3760 (pełna treść orzeczenia)
Pojęcie niezbędności oraz celowości kosztów procesu jest nieostre, toteż podlega ono ocenie sądu, która zależy od konkretnych okoliczności sprawy oraz od jej charakteru (por. art. 109 § 2 k.p.c.). Sąd powinien w szczególności rozważyć, czy czynność, która spowodowała koszty, była – w ujęciu obiektywnym – potrzebna do realizacji praw strony, a także czy i do jakiego poziomu poniesione koszty stanowiły – również z obiektywnego punktu widzenia – wydatek konieczny.
W niektórych wypadkach ustawodawca ograniczył jednak swobodę sądu w tym zakresie, wskazując, które koszty zalicza – mocą normatywnego ustanowienia – do niezbędnych. Ograniczenia te zawarte są w art. 98 § 2 i 3, art. 981 § 1 oraz art. 479[44] § 2 k.p.c. (por. orz. SN z dnia 1 grudnia 1955 r., 4 CO 38/55).
Do niezbędnych, a w praktyce także celowych kosztów procesu, niezależnie od doraźnej oceny sądu w konkretnej sprawie, ustawodawca zaliczył m.in. – jeżeli proces prowadziła strona osobiście lub przez pełnomocnika niebędącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym – poniesione przez stronę koszty sądowe, koszty przejazdu do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie (art. 98 § 2 k.p.c.). Z kolei w sprawach, w których strona była reprezentowana przez adwokata, koszty niezbędne (i celowe) stanowi wynagrodzenie, ograniczone do stawek określonych w odrębnych przepisach, oraz wydatki jednego adwokata, a także koszty sądowe i koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa przez strony (art. 98 § 3 k.p.c.).
Uchwała SN z dnia 18 lipca 2012 r., III CZP 33/12
Standard: 51744 (pełna treść orzeczenia)