Rozstrzyganie o kosztach procesu w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.)

Roszczenie o zwrot kosztów procesu pozostaje do zasadniczego roszczenia procesowego w stosunku akcesoryjności formalnej, a nie akcesoryjności materialnej. Koszty te są definitywnie rozliczane w postępowaniu, w którym powstały i z którym są związane, i nie mogą być dochodzone w odrębnym procesie. Ze stosunku akcesoryjności formalnej, zachodzącego między roszczeniem procesowym a roszczeniem o zwrot kosztów, wynika, że rozstrzygnięcie o kosztach może być umieszczone w orzeczeniach ustosunkowujących się formalnie albo merytorycznie do roszczenia procesowego. Jednocześnie rozstrzygnięcie to nie traci swojej odrębności przez umieszczenie go w innym orzeczeniu. Przejawami tej samodzielności są m.in. możliwość merytorycznego rozstrzygnięcia o kosztach w wypadku, gdy co do głównego roszczenia procesowego zapadło orzeczenie końcowe o charakterze formalnym, czy też dopuszczalność uzupełnienia orzeczenia w części dotyczącej kosztów, niezależnie od tego, czy następuje jednocześnie uzupełnienie orzeczenia co do istoty sprawy.

Uchwała SN z dnia 20 października 2022 r., III CZP 96/22

Standard: 67007 (pełna treść orzeczenia)

Stosownie do art. 108 § 1 k.p.c., w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji, sąd orzeka o kosztach procesu, w tym także o wynagrodzeniu przysługującym pełnomocnikowi z urzędu, stosując przepisy k.p.c. i właściwego rozporządzenia w sprawie opłat. Treść tego rozstrzygnięcia jest zależna przede wszystkim od wyniku sprawy. Wynagrodzenie to pokrywa przeciwnik procesowy strony korzystającej z pomocy pełnomocnika z urzędu, jeżeli zachodzą ku temu podstawy prawne i sąd tak postanowi, zasądzając wynagrodzenie od strony przegrywającej na rzecz strony wygrywającej proces, reprezentowanej przez pełnomocnika z urzędu (por. uchwała SN z dnia 1 marca 1989 r., III CZP 12/89).

Gdy sąd nie obciąża tymi kosztami przeciwnika procesowego strony korzystającej z pomocy pełnomocnika z urzędu, wynagrodzenie należne pełnomocnikowi z urzędu pokrywa Skarb Państwa - sąd, który go ustanowił (art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze - t. jedn. Dz.U.2015, poz. 615).

Uchwała SN z dnia 21 października 2015 r., III CZP 68/15

Standard: 32854 (pełna treść orzeczenia)