Suma gwarancyjna w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej

Suma gwarancyjna stanowi jako suma ubezpieczenia górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela w ramach umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego.

Wskazana w umowie ubezpieczenia suma ubezpieczenia może być wyższa od sumy gwarancyjnej określonej przepisem prawa obowiązującego w chwili zawarcia tej umowy. W praktyce jednak suma ubezpieczenia zastrzegana w umowach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych pokrywa się z mającą charakter minimalny sumą gwarancyjną określoną przepisem prawa.

Ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela w ramach umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych do wysokości sumy gwarancyjnej chroni interesy ubezpieczyciela, stanowi podstawę do kalkulacji rentowności jego działalności. Może jednak zarazem zagrażać interesom poszkodowanych, w interesie których przede wszystkim ustanawia się obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Jeżeli suma gwarancyjna wyczerpie się przed ustaniem odpowiedzialności ubezpieczonego, ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela do wysokości sumy gwarancyjnej może być trudne do pogodzenia z funkcją obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Środkiem mającym temu przeciwdziałać jest ustawowe określenie minimalnej wysokości sumy gwarancyjnej na odpowiednim poziomie. Przy odpowiednim określeniu tego poziomu ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela do wysokości sumy gwarancyjnej nie powinno w zasadzie prowadzić do podważenia funkcji obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (por. postanowienie SN z dnia 30 stycznia 2008 r., III CZP 140/07).

Sumę gwarancyjną jako sumę ubezpieczenia określa się w umowie; w praktyce – w wysokości równej wysokości minimalnej sumy gwarancyjnej określonej przepisem prawa obowiązującego w chwili zawarcia umowy. Kolejne przepisy podnoszące wysokość minimalnej sumy gwarancyjnej, urealniające ją przez dostosowanie do zmienionych okoliczności mających wpływ na większy rozmiar zasądzanych odszkodowań, nie oddziaływały na wcześniej zawarte umowy. Nie dostosowywały treści wynikających z nich stosunków ubezpieczeniowych przez zastąpienie dotychczasowej wysokości sumy gwarancyjnej sumą określoną w nowym przepisie, ani też nie modyfikowały w inny sposób wysokości sumy gwarancyjnej we wcześniej zawartych umowach. W poszczególnych umowach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych pozostawała zatem w mocy suma gwarancyjna równa sumie określonej w przepisie obowiązującym w chwili zawarcia umowy (por. wyrok SN z dnia 17 października 2012 r., II CSK 646/11). Ma to oczywiście przełożenie także na odpowiedzialność Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, skoro Fundusz odpowiada wobec poszkodowanego tak, jak odpowiadałby względem poszkodowanego zakład ubezpieczeń, gdyby posiadacz pojazdu zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Wyrok SN z dnia 30 maja 2017 r., IV CSK 445/16

Standard: 38791 (pełna treść orzeczenia)

Sumę ubezpieczenia w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej określana jest mianem "sumy gwarancyjnej". Sumę tę definiuje się w różny sposób, określając ją, jako „kwotę pieniężną, stanowiącą górną granicę świadczenia zakładu ubezpieczeń w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego”, „kwotę, na którą zawarto ubezpieczenie”, „górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń” lub po prostu „jako granicę świadczenia ubezpieczeniowego”.

Uchwała SN z dnia 2 lutego 2011 r., III CZP 128/10

Standard: 38781 (pełna treść orzeczenia)