Wypowiedzenie umowy zawartej na czas określony przez ubezpieczającego (art. 812 § 5 k.c.)

Przy wykładni konstrukcji przepisów normujących zagadnienie wypowiedzenia dobrowolnej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawartej na czas określony nasuwają się pewne wątpliwości co do tego, czy prawo wypowiedzenia takiej umowy zostało przyznane jedynie ubezpieczycielowi, i to w ściśle określonych sytuacjach, czy też zostało ono przyznane obu stronom, ale w taki sposób, że ustawodawca wyżej stawia interes ubezpieczającego, który może wypowiedzieć umowę w każdej sytuacji, natomiast ubezpieczyciel „jedynie" (a więc: „wyłącznie wtedy", „tylko wtedy") w przypadkach wskazanych w ustawie, a także z ważnych powodów określonych w umowie lub w ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Sąd Okręgowy opowiedział się za pierwszym z tych poglądów za którym przemawia, prócz literalnego brzmienia art. 812 § 5 k.c., usytuowanie tego przepisu, a także okoliczność, że umowa ubezpieczenia zawarta na czas określony, tak jak i inne umowy, na przykład najem, podlega szczególnej ochronie w zakresie możliwości ich rozwiązywania.

Zarówno w literaturze, jak i orzecznictwie przyjmuje się, iż wypowiedzenie stosunku zobowiązaniowego zawiązanego na czas oznaczony jest niedopuszczalne, chyba że możliwość taką przewidują przepisy ustawy lub umowa.

Niemniej jednak nie bez racji podnosi skarżący, że istnieją wystarczające, jurydyczne argumenty wynikające z art. 12a ustawy o działalności ubezpieczeniowej (jedn. tekst: Dz.U.2015.1206, uchylonej z dniem: 2016-01-01) oraz art. 807 k.c. mogące służyć dla przyjęcia drugiego z tych poglądów.

W doktrynie zauważa się, że takie rozumienie art. 812 § 5 k.c., jakie przyjął Sąd Okręgowy, w istocie oznacza konieczność kontynuowania przez ubezpieczającego umowy ubezpieczenia mimo braku na przykład przedmiotu ubezpieczenia. Poza tym, że w uregulowaniu art. 812 § 5 k.c. należy upatrywać ochrony interesu ubezpieczającego jako strony (z reguły) słabszej przez zwiększenie wymagań wobec strony silniejszej, zwłaszcza wtedy, gdy elementem składowym umowy są wzorce umowne ustalone przez ubezpieczyciela.

Wyrok SN z dnia 5 maja 2016 r., II CNP 54/15

Standard: 38641 (pełna treść orzeczenia)