Nieważność umowy ubezpieczenia (art. 806 § 1 k.c.)
Nieważność i bezskuteczność umowy ubezpieczenia (art. 806 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Możliwość wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego jest więc przesłanką, bez której nie może powstać zobowiązanie ubezpieczyciela ani tym bardziej nie może być spełnione przez niego świadczenie. Dlatego ustawodawca zdecydował, że objęcie ubezpieczeniem zdarzenia (wypadku), którego wystąpienie nie jest możliwe, powoduje nieważność umowy ubezpieczenia (art. 806 § 1 k.c.) .
W świetle pierwotnego brzmienia przepisu art. 806 k.c. umowa ubezpieczenia była nieważna, jeżeli w chwili jej zawarcia przewidziany w niej wypadek już zaszedł albo jeżeli odpadła już możliwość jego zajścia, chyba że ubezpieczenie obejmowało okres poprzedzający zawarcie umowy. Nieważność umowy ubezpieczenia powodowały więc dwa określone ustawowo zdarzenia, które musiały zaistnieć przed zawarciem umowy (na co wskazuje również czas przeszły zwrotów czasownikowych), ale nie później niż w chwili jej zawarcia. Nieważność następowała ex tunc. Jeżeli natomiast po zawarciu umowy odpadła możliwość zajścia wypadku ubezpieczeniowego, pozostawało to bez wpływu na ważność umowy.
Według poglądów wyrażanych w piśmiennictwie, w obecnym stanie prawnym, tj. po nowelizacji tego przepisu, która weszła w życie w dniu 10 sierpnia 2007 r., pojęcie nieważności umowy stało się nie tylko bardziej ogólnikowe – gdyż sprowadza tę nieważność do sytuacji, w której zajście przewidzianego w umowie wypadku „jest niemożliwe", czyli dopuszcza stosowanie kategorii ocennych – ale przede wszystkim wiąże nieważność umowy z wypadkami, które zaistniały w czasie trwania umowy.
W obecnej redakcji art. 806 § 1 o nieważności umowy decyduje nie stan rzeczy sprzed zawarcia umowy ubezpieczenia istniejący w chwili jej zawarcia, lecz stan rzeczy, który występuje w czasie trwania umowy. Przepis ten należy więc rozumieć w ten sposób, że umowa ubezpieczenia określa wypadek (wypadki), którego zajście w czasie jej trwania powoduje odpowiedzialność ubezpieczyciela, niemożliwość zajścia tego wypadku powoduje zaś nieważność umowy. Konsekwencje prawne przyjęcia nieważności umowy ubezpieczenia są istotne, zarzut nieważności umowy bowiem można podnieść w każdym czasie, co powoduje wyłączenie jej z obrotu prawnego.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego pogląd powyższy należy przyjąć z tym zastrzeżeniem, że jeżeli zajście wypadku ubezpieczeniowego nie było możliwe już w chwili zawarcia umowy ubezpieczeniowej, wówczas umowa jest nieważna ze skutkiem ex tunc. Jeżeli natomiast możliwość zajścia wypadku ubezpieczeniowego odpadła w czasie obowiązywania umowy ubezpieczeniowej, to skutek nieważności powstaje ex nunc – od chwili odpadnięcia możliwości zajścia takiego wypadku. Ma to istotne znaczenie dla ustalenia zakresu obowiązków stron tej umowy, np. co do obowiązku zapłaty dalszej raty składki.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2017 r., VI ACa 232/16
Standard: 38613 (pełna treść orzeczenia)
Objęcie ubezpieczeniem okresu poprzedzającego zawarcie umowy jest bezskuteczne, jeżeli w chwili zawarcia umowy którakolwiek ze stron wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że wypadek zaszedł lub że odpadła możliwość jego zajścia w tym okresie. Przepisu tego nie stosuje się do ubezpieczeń zbiorowych, jeżeli umowa albo ogólne warunki ubezpieczenia przewidują odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń za wypadki zaszłe przed zawarciem umowy.
Wyrok SO w Płocku z dnia 28 kwietnia 2016 r., IV Ca 923/15
Standard: 38624 (pełna treść orzeczenia)