Nieuprawnione rozporządzenie rzeczą oddaną na przechowanie

Bezsporne jest, że pozwana wydała przedmiot przechowania powódce (przechowawcy) a powódka wydała go zastępcy, który zadysponował jego sprzedaż osobie trzeciej. W takiej sytuacji nie można działania zastępcy kwalifikować jako kradzieży a wyłącznie jako nieuprawnione rozporządzenie rzeczą oddaną na przechowanie. Nieuprawnione rozporządzenie rzeczą oddaną na przechowanie czyni niemożliwym spełnienie świadczenia przechowawcy w postaci pieczy nad rzeczą oraz wydania przedmiotu przechowania na żądanie składającego. Nie ma podstaw do przyjęcia, że staje się ono mniej, czy w niższym stopniu prawdopodobne.

Zwłoka, o której mowa w art. 491 § 1 k.c., musi być oceniana w świetle art. 476 k.c., bo przepisy o umowach wzajemnych nie regulują odrębnie tej kwestii. Stan zwłoki polegający na niespełnieniu świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela istnieje dopóty, dopóki nie przekształcił się w ostateczne niewykonanie zobowiązania i jego wykonanie jest możliwe, przy czym nie może to być możliwość hipotetyczna, a musi być oparta na konkretnych okolicznościach. Chociaż nie można wykluczyć, że w konkretnym stanie faktycznym, gdy istnieje obiektywna, realna możliwość odzyskania rzeczy przez przechowawcę lub wydania jej przez osobę trzecią składającemu z zamiarem wykonania zobowiązania za przechowawcę i zwolnienia go z długu, możliwy będzie na danym etapie postępowania pomiędzy stronami argument, że świadczenie polegające na wydaniu przedmiotu przechowania jest możliwe, to w niniejszej sprawie nie ma podstaw do takiego twierdzenia, co czyni niezasadnym zarzut naruszenia art. 471 w zw. z art. 475 k.c. Z tego względu nie może odnieść skutku argument powódki o innym znaczeniu pojęcia rzeczy oznaczonej co do tożsamości – rzeczy oznaczonej rodzajowo, ale zindywidualizowanej przez jego wyodrębnienie, przy ocenie skuteczności umowy przechowania oraz przy ocenie niemożliwości świadczenia.

Skoro wskutek nieuprawnionego rozporządzenia rzeczą nie było możliwe trwale i obiektywnie wydanie jej składającemu, prawidłowo Sąd drugiej instancji przyjął, że świadczenie przechowawcy stało się niemożliwe. Niemożliwość świadczenia wzajemnego uprawnia składającego do dokonania wyboru pomiędzy świadczeniem odszkodowawczym za szkodę wynikłą z niewykonania zobowiązania, a odstąpieniem od umowy, o ile niemożliwość ta jest skutkiem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność zobowiązany (art. 493 § 1 k.c.).

Wybór świadczenia odszkodowawczego powoduje przekształcenie się roszczenia o wydanie przedmiotu przechowania w roszczenie o zapłatę odszkodowania. Ocena, czy chodzi o okoliczności, za które dłużnik odpowiada następuje na podstawie ogólnych zasad odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie zobowiązania (art. 471 - 474 k.c.).

Nie budzi wątpliwości, że wobec nie wydania składającemu przedmiotu przechowania powódka nie wykonała zobowiązania.

Wyrok SN z dnia 12 lutego 2014 r., IV CSK 349/13

Standard: 38356 (pełna treść orzeczenia)