Zasady współżycia społecznego w umowie przewozu

Nie jest trafny zarzut skarżącej, że przy ocenie kwestii nadużycia prawa nie powinny być brane pod uwagę także okoliczności, które doprowadziły do samego powstania zobowiązania. Wyjątkowo skomplikowane stosunki prawne, w szczególności w zakresie wzajemnych rozliczeń należności z tytułu kosztów przewozu między przewoźnikiem, pozwaną jako spedytorem oraz tzw. płatnikiem, do powstania których doprowadziła pozwana przyjmując propozycję przewoźnika nowego sposobu rozliczeń przewoźnego z udziałem płatnika - sprzyjały nadużyciom i nieuczciwym zachowaniom kontrahentów. Zaciemniały też do tego stopnia obraz wzajemnych rozliczeń z tytułu kosztów przewozu, że nie tylko powódka, która nie miała żadnego wpływu na przyjęty przez pozwaną, przewoźnika i płatnika sposób rozliczeń i o nim nie wiedziała, lecz także pozwana nie była w stanie ustalić, czy przewoźne zostało przewoźnikowi zapłacone, choć dysponowała dowodem dokonanego przez siebie przelewu należności z tego tytułu. Wynikało to z przyjętego sposobu rozliczeń przewidującego między innymi zaliczanie wpłat z tytułu przewoźnego na długi płatnika wobec przewoźnika związane z realizacją innych umów przewozu, w których nie uczestniczyła strona pozwana.

Wyrok SN z dnia 17 lipca 2009 r., IV CSK 163/09

Standard: 38258 (pełna treść orzeczenia)

Strony pozostawały w skomplikowanym układzie stosunków prawnych, a sąd wyjątkowo może nie uwzględnić zarzutu upływu terminu przedawnienia roszczenia także wynikającego ze stosunku pomiędzy przedsiębiorcami – jeżeli jego podniesienie jest nadużyciem prawa (por. np. wyrok SN z dnia 27 czerwca 2001 r., II CKN 604/00).

Aby można odpowiedzieć, czy w sprawie zaszły wyjątkowe i rażące okoliczności należało dokonać stosowych uzupełniających ustaleń mając na względzie całokształt okoliczności sprawy, w tym także tych dotyczących sposobu realizacji przez pozwaną zobowiązania wynikającego z zawartej przez strony umowy spedycji z dnia 2 stycznia 2002 r. i pertraktacji prowadzonych przez strony. Przede wszystkim należało ustalić, czy rzeczywiście pozwana zwodziła powódkę wprowadzając ją w błąd zapewnieniem, że nie powinna dobrowolnie zapłacić przewoźnego na rzecz PKP „CARGO”, gdyż świadczenie to spełniła oraz czy ewentualnie i do kiedy – w świetle okoliczności sprawy – mogła pozostawać w usprawiedliwionym przekonaniu np. czy do końca procesu wytoczonego przez przewoźnika, że przewoźne przez pozwaną zostało skutecznie uiszczone.

Wyrok SN z dnia 19 marca 2009 r., IV CSK 492/08

Standard: 38259 (pełna treść orzeczenia)