Zakres i przedmiot stosowania konwencji (art. 1 CMR)

Z preambuły Konwencji CMR wynika, że jej celem jest uregulowanie w sposób jednolity warunków umowy międzynarodowego przewozu drogowego towarów, w szczególności w dwóch aspektach, to jest jeśli idzie 1). o dokumenty używane do tego przewozu i 2). o odpowiedzialność przewoźnika. Preambuła określa zatem przedmiot Konwencji i jej cel.

Przedmiot jest doprecyzowany w art. 1 ust. 1, z którego wynika, że przepisy Konwencji stosuje się do wszelkiej umowy o zarobkowy (międzynarodowy) przewóz drogowy towarów. Posłużenie się pojęciem „wszelkiej umowy” oznacza, że oceny czy zawarta umowa jest umową przewozu w rozumieniu Konwencji należy dokonywać autonomicznie, a więc bez odwoływania się do konstrukcji takiej umowy w prawie krajowym. Taką umową będzie umowa, w której do jej warunków istotnych zaliczone zostaną również np. instrukcje niezbędne do załatwienia formalności celnych i innych (art. 6 ust. 1 pkt j), a więc instrukcje dla przewoźnika po to, żeby mógł formalności celne czy inne należycie załatwić. Niewykonanie lub nienależyte wykonanie tej części umowy międzynarodowego przewozu, jeżeli następstwem tego będzie szkoda, niewątpliwie uzasadnia przypisanie przewoźnikowi odpowiedzialności odszkodowawczej.

Konwencja czyniąc swoim przedmiotem odpowiedzialność przewoźnika nie reguluje jednak wszystkich przypadków jego odpowiedzialności za szkodę. Konwencja wskazuje, że odpowiada on za szkodę spowodowaną całkowitym lub częściowym zaginięciem towaru, uszkodzeniem towaru oraz opóźnieniem dostawy (rozdział IV Konwencji), a także za niewykonanie polecenia pobrania zaliczenia (art. 21 Konwencji), za niewpisanie do listu przewozowego tzw. klauzuli paramount (art. 7 ust. 3), za szkodę spowodowaną zagubieniem lub niewłaściwym użyciem dokumentów (art. 11 ust. 3) oraz za niewykonanie instrukcji osoby uprawnionej (art. 12 ust. 7). Żaden z tych przypadków nie dotyczy więc odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w sytuacji, o której wspomniano wyżej, a więc odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną nienależytym wykonaniem innych obowiązków wynikających z umowy, nawet tych, które strony poczytały za tak istotne, że bez ich zastrzeżenia mogłoby nie dojść do zawarcia umowy.

Poza regulacją konwencyjną pozostaje część roszczeń odszkodowawczych przeciwko przewoźnikowi ale też roszczeń jemu przysługujących, np. o zapłatę przewoźnego czyli o wykonanie umowy, a przecież w sposób nie budzący wątpliwości roszczenia takie istnieją i mogą być realizowane. Podstawy dla takich roszczeń Sądy trafnie należy poszukiwały w krajowym porządku prawnym.

Wyrok SN z dnia 7 marca 2017 r., II CSK 242/16

Standard: 38214 (pełna treść orzeczenia)