Odpowiedzialność przewoźnika (art. 17 ust. 1 CMR)

Przesłankami odpowiedzialności przewoźnika są: szkoda (całkowita lub częściowa utrata przesyłki albo jej uszkodzenie), powstanie szkody w czasie między przyjęciem towaru do przewozu a jego wydaniem (tzw. związek czasowy z przewozem), związek przyczynowy pomiędzy okolicznością zaistniałą w czasie przewozu, z którą konwencja wiąże obowiązek odszkodowawczy przewoźnika (tzn. nie mieszczącą się w zakresie przyczyn zwalniających) a szkodą oraz wina przewoźnika.

Stosownie do art. 17 ust. 1 CMR, przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpi w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak również za opóźnienie dostawy. Art. 17 ust. 4 litera d CMR przewiduje, że, uwzględniając postanowienia artykułu 18 ustępy 2 do 5 CMR, przewoźnik jest zwolniony od swej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie lub uszkodzenie towaru powstało ze szczególnego niebezpieczeństwa wynikającego z jednej lub kilku następujących przyczyn: (….) d) naturalne właściwości niektórych towarów, mogące powodować całkowite lub częściowe ich zaginięcie albo uszkodzenie, w szczególności przez połamanie, rdzę, samoistne wewnętrzne zepsucie, wyschnięcie, wyciek, normalny ubytek lub działanie robactwa i gryzoni.

Art. 18 ust. 4 CMR , do którego odsyła przytoczona regulacja, stanowi, że jeżeli przewóz wykonywany jest przy pomocy pojazdu, urządzonego specjalnie dla ochrony towarów przed wpływem ciepła, zimna, zmian temperatury lub wilgotności powietrza, przewoźnik może powoływać się na dobrodziejstwa artykułu 17 ustęp 4 litera d CMR jedynie wówczas, gdy udowodni, że przedsięwziął wszelkie obowiązujące go w danych okolicznościach środki co do wyboru, utrzymania i użycia tych urządzeń oraz że zastosował się do specjalnych instrukcji, które zostały mu udzielone. W świetle przytoczonych unormowań,

Wyrok SN z dnia 5 lipca 2024 r., II CSKP 900/22

Standard: 89022 (pełna treść orzeczenia)

(AI) W przypadku częściowego zaginięcia przesyłki w międzynarodowym przewozie drogowym, odpowiedzialność przewoźnika oparta jest na przepisach Konwencji CMR, a nie na ogólnych zasadach odpowiedzialności kontraktowej z art. 471 k.c.

Sąd Najwyższy wskazał, że Sąd Apelacyjny błędnie zastosował art. 471 k.c., ignorując autonomiczny charakter Konwencji CMR, która kompleksowo reguluje odpowiedzialność odszkodowawczą przewoźnika. Obowiązki przewoźnika wynikają z art. 17 i 18 Konwencji, przy czym domniemanie winy za zaginięcie przesyłki może zostać obalone przez wykazanie wystąpienia przesłanek egzoneracyjnych. W przypadku powoływania się na art. 29 CMR, konieczne jest natomiast wykazanie rażącego niedbalstwa przez powoda, a nie przerzucenie ciężaru dowodu na przewoźnika, jak czyni to art. 471 k.c. Sąd drugiej instancji pominął ten rozkład ciężaru dowodu oraz fakt, że ocena ewentualnego naruszenia zobowiązań umownych wykraczających poza konwencyjne reguły (np. obowiązek zatrzymywania się na wskazanych parkingach) powinna być dokonywana na podstawie prawa krajowego tylko wówczas, gdy odpowiedzialność nie wynika już z samej Konwencji. Tymczasem to właśnie Konwencja była źródłem odpowiedzialności przewoźnika za utratę przesyłki, co przesądzało o konieczności wyłącznego jej zastosowania.

Wyrok SN z dnia 8 października 2020 r., II CSK 773/18

Standard: 89036 (pełna treść orzeczenia)