Obowiązek zapewnienia podróżnym bezpieczeństwa, higieny oraz wygód (art. 776 k.c.)

Zgodnie z art. 776 k.c., przewoźnik obowiązany jest do zapewnienia podróżnym odpowiadających rodzajowi transportu warunków bezpieczeństwa i higieny oraz takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne. Analogicznie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe stanowi, że przewoźnik jest obowiązany do zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody i należytej obsługi. Z kolei art. 15 ust. 2 ustawy prawo przewozowe wskazuje, że osoby zagrażające bezpieczeństwu lub porządkowi w transporcie mogą być niedopuszczone do przewozu lub usunięte ze środka transportowego, zaś ust. 3 art. 15 ustawy stanowi, że ze środka transportu mogą być usunięte, o ile nie narusza to zasad współżycia społecznego, osoby uciążliwe dla podróżnych lub odmawiające zapłacenia należności za przewóz.

Powyższe normy nakładają na przewoźnika obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków bezpieczeństwa podróży zarówno w odniesieniu do warunków podróży związanych z samym pojazdem, jak i okoliczności zewnętrznych dotyczących zagrożeń ze strony osób trzecich.

Obowiązek zapewnienia „odpowiednich warunków bezpieczeństwa podróży” nie ma charakteru gwarancyjnego, zaś odpowiedzialność przewoźnika nie ma w tym zakresie charakteru absolutnego. Tym samym nie jest możliwe obciążenie przewoźnika odpowiedzialnością za skutki wszelkich aktów stanowiących naruszenie bezpieczeństwa osobistego podróżnych, jeżeli akty te mają swoje źródło w działaniach osób trzecich, w tym innych podróżnych.

W okolicznościach faktycznych tej sprawy kierowca pojazdu nie miał obowiązku podejmowania działań czynnych zmierzających w sposób bezpośredni do obrony pasażera, w szczególności do czynnego odparcia wymierzonego w pasażera zamachu. Nie miał również obowiązku oraz prawnej, a przede wszystkim faktycznej, możliwości zastosowania środków przymusu bezpośredniego w stosunku do agresywnego pasażera w celu zmuszenia go do opuszczenia pojazdu. Obowiązek taki i skorelowane z nim uprawnienie do stosowania środków przymusu bezpośredniego nie wynika z art. 15 ust. 2 i 3 prawa przewozowego.

Obowiązki wynikające z przywołanych powyżej przepisów nie nakładają również na przewoźnika konieczności zapewnienia w pojeździe komunikacji miejskiej tego typu środków ochrony, które umożliwiałyby bezpośrednie i natychmiastowe odparcie każdego zamachu wymierzonego w osobę lub mienie pasażera. Nałożony na przewoźnika obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków bezpieczeństwa nie może być utożsamiany z konkretnym obowiązkiem ochrony, a nawet obrony, pasażera przed bezprawnymi i gwałtownymi atakami lub innymi działaniami osób trzecich.

Działania podjęte w okolicznościach rozpoznawanej sprawy przez pozwanego były adekwatne do tych okoliczności i stosowne względem istniejących w tym zakresie obowiązków prawnych. Kierowca pojazdu, po otrzymaniu informacji od powoda o zaistniałym zdarzeniu (groźbach słownych kierowanych w stosunku do powoda przez R. K.) niezwłocznie zawiadomił centralę, zgodnie z przewidzianą w tym wypadku procedurą alarmową. Pozwany wezwał również Policję. Sam fakt, że przyjazd Policji nie udaremnił pobicia powoda – Policja przybyła już po tym zdarzeniu – nie obciąża strony pozwanej. 

Wyrok SA w Warszawie z dnia 27 listopada 2014 r., VI ACa 231/14

Standard: 38081 (pełna treść orzeczenia)