Żądanie udostępnienia informacji potrzebnych do ustalenia należnej prowizji (art. 761[5] k.c.)

Artykuł 7615 k.c. stosuje się także po wygaśnięciu umowy agencyjnej, jeżeli agentowi nadal przysługuje wynagrodzenie prowizyjne od dającego zlecenie. Zatem były agent może mieć prawo wglądu do ksiąg handlowych dającego zlecenie (art. 761[5] § 2 k.c.), dopóki nie wygasną umowy, od których nadal przysługuje mu prowizja. Dla dającego zlecenie takie uprawnienia byłych agentów mogą stanowić dużą niedogodność. Dający zlecenie może uniknąć tej niedogodności ustanawiając w umowie prowizję należną wyłącznie za samo zawarcie umowy lub ograniczając prawo do prowizji naliczanych od świadczeń klienta do upływu określonego czasu od zawarcia umowy z klientem lub od wygaśnięcia umowy agencyjnej. Oczywiście wówczas, w celu pozyskania skutecznych agentów, dający zlecenie musiałby zwiększyć prowizję od zawarcia umowy.

Uchwała SN z dnia 26 października 2023 r., III CZP 11/23

Standard: 74626 (pełna treść orzeczenia)

Przedawnienie się roszczenia agenta o zapłatę prowizji samo w sobie nie uniemożliwia dochodzenia przed sądem roszczenia, o którym mowa w art. 761[5] § 2 i 3 k.c. Roszczenie informacyjne przedawnia się odrębnie, na zasadach ogólnych, niezależnie od ograniczenia możliwości ich dochodzenia przez termin z art. 761[5] § 3 k.c.

Realizacja obowiązku dającego zlecenie, o którym mowa w art. 761[5] § 1 k.c., nie może zostać wymuszona na drodze sądowej; zamiast tego agentowi przysługuje roszczenie z art. 761[5] § 2 i 3 k.c.

Upływ terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę prowizji nie powoduje, że roszczenia informacyjne z art. 761[5] § 2 i 3 k.c. stają się „bezprzedmiotowe” i nie mogą być skutecznie dochodzone w postępowaniu sądowym.

Roszczenia informacyjne, jako cywilnoprawne roszczenia majątkowe, ulegają przedawnieniu w terminie trzyletnim, właściwym dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 117 w zw. z art. 118 k.c.) – z tym, że możliwość ich dochodzenia przed sądem jest ograniczona terminem określonym w art. 761[5] § 3 k.c.

Obowiązek informacyjny jest od strony przedmiotowej ujęty szeroko, gdyż obejmuje informacje „potrzebne” do weryfikacji prawidłowości obliczenia prowizji, a nie informacje „niezbędne” czy „konieczne” do tego celu. Wykładnia zwrotu „informacje potrzebne” powinna przy tym uwzględniać założenia dyrektywy Rady z dnia 18 grudnia 1986 r. w sprawie koordynacji ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do przedstawicieli handlowych działających na własny rachunek, która w art. 12 ust. 2 stanowi, że przedstawiciel handlowy ma prawo żądać udostępnienia mu „wszelkich informacji (…), które są mu potrzebne w celu zweryfikowania kwoty należnej mu prowizji”

Od roszczenia informacyjnego unormowanego w art. 761[5] § 2 i 3 k.c. należy odróżnić istniejący po stronie dającego zlecenie obowiązek złożenia agentowi oświadczenia zawierającego dane o należnej mu prowizji, wskazującego dane stanowiące podstawę do obliczenia wynagrodzenia należnego agentowi (art. 761[5] § 1 k.c.). Obowiązek ten pełni funkcję odmienną od roszczenia informacyjnego i nie jest zaskarżalny.

Wyrok SN z dnia 26 stycznia 2023 r., II CSKP 2252/22

Standard: 67864 (pełna treść orzeczenia)