Odpowiedzialność spadkobierców za zobowiązania podatkowe

Z art. 98 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa wynika, że do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe. Zapis ten oznacza, że przepisy Kodeksu cywilnego stosowane są na mocy szczególnego odesłania, a tym samym tylko w zakreślonym zakresie. Aspekt dotyczący „przyjęcia i odrzucenia spadku” został uregulowany w art. 1012 – 1024 k.c., zaś kwestię „odpowiedzialności za długi spadkowe” wskazano w art. 1030 – 10343 k.c. Zakres odesłania z art. 98 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa został zatem wyraźnie zakreślony. W przywołanych przepisach próżno szukać nawiązania do rozliczenia nakładów spadkobiorcy na majątek wspólny. Wynika z tego, że „przejęcie” obowiązku składkowego nie obejmuje tego rodzaju rozliczeń.

Czym innym jest bowiem odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe, a czym innym odpowiedzialność za długi cywilnoprawne. Ze zwrotu „do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego” nie da się wyinterpretować, że długi podatkowe wchodzą w relację z zobowiązaniami cywilnoprawnymi. Do odpowiedzialności za nie stosuje się wprawdzie przepisy Kodeksu cywilnego, nie znaczy to jednak, że należności podatkowe wchodzą w skład spadku w rozumieniu art. 922 § 1 k.c.

Art. 98 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa nie odwołuje się do tego przepisu (wyrok SN z dnia 24 listopada 2009 r., II UK 118/09). Oznacza to, że spadkobiercy z mocy art. 97 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa „przejmują” majątkowe obowiązki zmarłego płatnika składek niezależnie od „przejścia” cywilnoprawnych praw i obowiązków z art. 922 § 1 k.c.

Odesłanie z art. 98 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa ma zatem zastosowanie tylko do zobowiązań podatkowych (składkowych), nie obejmuje zaś zależności zachodzących na etapie zaspokojenia długów mających odmienny charakter. Inaczej rzecz ujmując, nakłady z majątku spadkobiercy poczynione na majątek wspólny nie mają wpływu na zakres odpowiedzialności za zobowiązania składkowe pozostałe po zmarłym podatniku.

Wyrok SN z dnia 5 września 2018 r., I UK 207/17

Standard: 37728 (pełna treść orzeczenia)