Zaliczenie zapisu windykacyjnego i darowizny na zachowek
Zaliczenie zapisu windykacyjnego i darowizny na zachowek (art. 996 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwrócono uwagę, że w sytuacji w której spadkodawca uczynił darowiznę na rzecz uprawnionego do zachowku i na rzecz jego małżonka z zastrzeżeniem, że przedmiot darowizny wejdzie do majątku wspólnego obdarowanych, zaliczeniu na należny uprawnionemu zachowek podlega tylko wartość połowy przedmiotu darowizny (zob. wyroki; z dnia 30 października 2003 r., IV CSK 158/02 oraz z dnia 12 maja 2000 r., II CKN 542/00). W uzasadnieniu tego stanowiska wskazano, że jego przyjęciu nie sprzeciwia się bezudziałowy charakter wspólności ustawowej (art. 31 § 1 k.r.o.).
Konsekwencją ukształtowania wspólności ustawowej jako wspólności łącznej jest zakaz dokonywania w czasie jej trwania podziału majątku wspólnego oraz zakaz rozporządzania i zobowiązywania się do rozporządzenia udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie małżonkowi w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku (art. 31 i art. 35 k.r.o.).
W art. 996 zdanie pierwsze k.c. chodzi natomiast o zaliczenie przysporzenia uzyskanego przez uprawnionego na należny mu zachowek. Jeżeli uprawniony do zachowku pozostaje we wspólności ustawowej, a przedmiot darowizny dokonanej przez spadkodawcę na rzecz obojga małżonków wszedł do majątku wspólnego, to zachodzą podstawy do przyjęcia, że przysporzeniem na rzecz samego uprawnionego jest tylko połowa wartości tego przedmiotu.
Wniosek ten jest uzasadniony w świetle art. 42 i art. 43 § 1 k.r.o., skoro od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, a oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Wyrok SN z dnia 18 maja 2017 r., I CSK 512/16
Standard: 37642 (pełna treść orzeczenia)
Ratio legis zaliczenia na poczet zachowku otrzymanych wcześniej darowizn jest to, żeby w ramach dochodzonego roszczenia o zachowek bądź jego uzupełnienia, uprawniony nie otrzymał ponownie równowartości tego, czym – w ramach darowizny – został już przez samego spadkodawcę, za jego życia, zaspokojony.
Wykładni przepisów art. 991 k.c., art. 993 k.c. oraz art. 996 k.c. należy dokonywać łącznie, co w konsekwencji prowadzi do przyjęcia, że pozwana nie może zasadnie żądać odliczenia jako darowizny nieruchomości, którą sama uzyskała w wyniku spadkobrania.
Obligatoryjnie sąd meriti w myśl art. 996 k.c. zalicza zapis windykacyjny jak i darowizny, dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku na należny mu zachowek Uprzednio konieczne jest wszakże wykazanie, że dokonane przez spadkodawcę nieodpłatne świadczenie na rzecz uprawnionego można kwalifikować w kategorii umowy darowizny,
Wyrok SA w Szczecinie z dnia 30 listopada 2016 r., I ACa 562/16
Standard: 37655 (pełna treść orzeczenia)