Zasady zmniejszenia zapisów (art. 1004 k.c.)
Zmniejszenie zapisów i poleceń (art. 1003 - 1006 k.c.)
Obecnie brzmienie przepisu art. 1004 kc i 1005 kc zostało ustalone ustawą z dnia 18 .03.2011r., nowela ta weszła w życie w dniu 23.10.2011r wprowadzając rozróżnienie zapisów na windykacyjny i zwykły.
Skuteczność zapisu podlega ocenie na podstawie prawa obowiązującego w chwili otwarcia spadku. Spadek został otwarty w chwili śmierci spadkodawcy , a więc przed nowelizacją art.1004 kc i 1005 kc, zatem w sprawie będzie miał zastosowanie przepis art. 1004kc i 1005 kc w brzmieniu sprzed nowelizacji.
Zgodnie z art.1004 § 1 k.c. zmniejszenie zapisów i poleceń następuje w stosunku do ich wartości, chyba że z treści testamentu wynika odmienna wola spadkodawcy. Biorąc więc pod uwagę zawarte w art. 1004 § 1 k.c. sformułowania „chyba że z treści testamentu wynika odmienna wola spadkodawcy”, trafnie, wbrew zarzutom skarżących dochodzi sąd pierwszej instancji do wniosku, że testator może wyrazić wolę i co do samej zasady zmniejszania i co do wysokości zmniejszania zapisów i poleceń. Wprawdzie może wyłączyć możliwość żądania zmniejszenia zapisów i poleceń przez spadkobiercę zobowiązanego do zaspokojenia roszczeń z tytułu zachowku, jednakże musi to w sposób wyraźny wynikać z treści testamentu . Woli spadkodawcy nie można domniemywać.
Całkowicie błędne jest stanowisko, iż jeśli spadkodawca nie zawarł w testamencie żadnych klauzul co do sposobu zmniejszenia zapisów, to znaczy, że wyłączył on możliwość zmniejszenia zapisów. Brak w treści testamentu zapisów odnośnie zmniejszenia zapisów i poleceń oznacza, że znajdują zastosowanie reguły ogólne przewidziane w art. 1004 k.c.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 5 października 2015 r., I ACa 341/15
Standard: 37628 (pełna treść orzeczenia)
Przepis art. 1004 kc określa zasady zmniejszenia zapisów i stanowi, że zmniejszenie to następuje w stosunku do ich wartości. Przy braku dyspozycji spadkodawcy, z czym sąd miał do czynienia w przedmiotowej sprawie, należało posłużyć się metodą wypracowaną przez doktrynę.
Zachowek dla J. S. (1), obliczony zgodnie z art. 991 kc, jako zstępnej wynosi 1/2 jej udziału spadkowego. Udział J. S. (1) przy dziedziczeniu ustawowym wyniósł by połowę spadku, czyli kwotę 30.500, zł wobec powyższego należny jej zachowek to 15.250, zł. Wartość zapisu to kwota 30.500, zł pomnożona przez wartość zachowku 15.250 daje wynik 564.125.000, który z kolei należało podzielić przez wartość spadku, a więc kwotę 61.000, zł. O otrzymany wynik czyli kwotę 7.625, należało zmniejszyć zapis testamentowy.
Wobec powyższego P. S. z tytułu zapisu testamentowego powinien wypłacić powódce kwotę 22.875, zł. Ponieważ wcześniej dokonał zapłaty kwoty 15.120, zł czyli do uzupełnienia zapisu pozostała kwota 7.755, zł która została zasądzona na rzecz powódki, a roszczenie przekraczające tą wartość zostało oddalone.
Wyrok z dnia 3 kwietnia 2013 r., I C 140/12
Standard: 37629 (pełna treść orzeczenia)