Pojęcie trwałej niezdolności do pracy na gruncie art. 991 § 1 k.c.

Fakt, iż powódka w chwili otwarcia spadku miała ukończone 65 lat jest sam w sobie wystarczający do uznania jej za trwale niezdolną do pracy w rozumieniu art. 991 § 1 k.c.

ustawodawca nie zdefiniował w Kodeksie cywilnym pojęcia trwałej niezdolności do pracy, którym posłużył się w art. 991 § 1 k.c. W drodze wykładni systemowej i historycznej można sięgnąć – tak jak to uczynił Sąd Okręgowy – do przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1990 r. w sprawie warunków dziedziczenia ustawowego gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 89, poz. 519), wydanego na podstawie art. 1064 k.c., które to przepisy utraciły moc w zakresie, w jakim odnoszą się do spadków otwartych od dnia 14 lutego 2001 r. (Dz.U. z 2001 r. Nr 11, poz. 91). Z § 3 ust. 1 pkt 2 powołanego rozporządzenia wynika, że spadkobierców gospodarstwa rolnego uważa się za trwale niezdolnych do pracy, jeżeli osiągnęli wiek - kobiety 60 lat, a mężczyźni 65 lat i nie wykonują stałej pracy, która stanowiłaby dla nich główne źródło utrzymania lub zostali zaliczeni do I lub II grupy inwalidów w trybie i na zasadach określonych w przepisach o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.

Po drugie – także w drodze wykładni systemowej – można odwołać się do przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t. jedn. Dz.U z 2017r. poz.1383 z późn. zm.). Zgodnie z art.27 tej ustawy jednym z warunków przyznania prawa do emerytury kobietom urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. jest osiągnięcie wieku co najmniej 60 lat.

Z art. 13 ust.3 a tej ustawy – w brzmieniu obowiązującym w dacie otwarcia spadku - wynika również, że jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1a i 1b, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.

Oznacza to, że z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego, osobie, której wcześniej przysługiwało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy - co do zasady przysługuje prawo do emerytury zamiast renty. Tym samym można przyjąć, że ustawodawca osobie niezdolnej do pracy i osobie, która osiągnęła powszechny wiek emerytalny, nadaje podobny status (por. również uz. wyroku SA w Białymstoku z dnia 21 lutego 2014r. I ACa 698/13).

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 15 maja 2018 r., V ACa 331/17

Standard: 73744 (pełna treść orzeczenia)

Fakt uzyskania przez stronę prawa do emerytury nie jest równoznaczny z przyjęciem w każdym przypadku, że jest ona osobą całkowicie niezdolną do pracy trwale. 

Uprzywilejowanie, o którym mowa w art. 991 § 1 k.c. dotyczy jedynie uprawnionych do zachowku całkowicie niezdolnych do pracy trwale.

Powołane przez powódkę orzeczenia o stopniu niepełnosprawności nie dowodzą jej całkowitej niezdolności do pracy. Wynika z nich wszak, że w 2011 r. zaliczono ją do osób o stopniu niepełnosprawności lekkim, z obniżoną zdolnością do pracy, a w 2014 r., czyli już po otwarciu spadku H. J., do osób o stopniu niepełnosprawności umiarkowanym ze wskazaniem do zatrudnienia w warunkach chronionych.

Wyrok SA w Katowicach  z dnia 28 grudnia 2017 r., I ACa 764/17

Standard: 73747 (pełna treść orzeczenia)