Zwłoka kupującego z odbiorem rzeczy sprzedanej (art. 551 k.c.)
Umowa sprzedaży (art. 535-602 k.c.)
Artykuł 551 k.c. znajduje zastosowanie do rzeczy oznaczonych co do gatunku.
Przeciwko ograniczeniu zakresu przedmiotowego tego przepisu przemawia jednoznacznie jego wykładnia literalna. Z art. 551 k.c. nie wynika bowiem by dotyczył on jedynie rzeczy ruchomych oznaczonych co do tożsamości. Przeciwnie, odwoływanie się w jego treści do rzeczy narażonych na zepsucie wskazuje, że dotyczy on rzeczy oznaczonych co do gatunku, takie bowiem rzeczy są z reguły narażone na zepsucie. Ocenę tę wspiera także fakt, że art. 551 k.c. nawiązuje do art. 546 i 549 kodeksu handlowego, czyli jego pierwowzorem były właśnie przepisy stosowane w obrocie profesjonalnym, w którym przede wszystkim znajduje on zastosowanie.
Zawężaniu treści tego przepisu do rzeczy oznaczonych co do tożsamości sprzeciwia się także konstrukcja umowy sprzedaży, która ma charakter konsensualny, wywołuje zatem skutki w chwili jej zawarcia. W przypadku rzeczy oznaczonych co do gatunku przesunięciu ulega natomiast jedynie powstanie skutków rzeczowych umowy na datę, kiedy kupujący uzyska posiadanie rzeczy ( art. 535 w zw. z art. 155 § 2 k.c.). Na przeszkodzie stosowaniu tego przepisu do rzeczy oznaczonych co do gatunku nie stoi okoliczność, że kupujący przed objęciem takich rzeczy w posiadania nie staje się ich właścicielem. Nie uniemożliwia to bowiem dokonania rozliczeń między sprzedawcą a kupującym, który zaniechał realizacji obowiązku odebrania rzeczy.
Również sama specyfika rzeczy oznaczonych co do gatunku, nie jest argumentem na rzecz ich wyłączenia z zakresu przedmiotowego art. 551 k.c. Sprzedawca w dacie zaoferowania rzeczy oznaczonych co do gatunku do odbioru lub oddania na przechowanie dokonuje bowiem ich indywidualizacji.
Okoliczność, że w przypadku rzeczy oznaczonych co do tożsamości praktyka stosowania tego przepisu jest prostsza, a w przypadku rzeczy oznaczonych co do gatunku może powodować problemy praktyczne w indywidualnych sytuacjachw zakresie ustalenia okoliczności powstania zwłoki kupującego, nie jest dostatecznym argumentem na rzecz ograniczenia stosowania art. 551 k.c. do rzeczy oznaczonych co do tożsamości i pozbawienia sprzedawcy rzeczy oznaczonych co do gatunku dodatkowego uprawnienia – poza uprawnieniami wynikającymi z przepisów ogólnych - możliwości sprzedaży rzeczy na rachunek kupującego.
Wyrok SN z dnia 9 lipca 2024 r., II CSKP 1294/22
Standard: 81957 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z treścią art. 612 kc, w przedmiotach nieuregulowanych przepisami niniejszego tytułu, do praw i obowiązków dostawcy i odbiorcy stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Zgodnie z odpowiednio stosowanym art. 551 § 1. Jeżeli kupujący (odbiorca z umowy dostawy) dopuścił się zwłoki z odebraniem rzeczy sprzedanej, sprzedawca (dostawca) może oddać rzecz na przechowanie na koszt i niebezpieczeństwo kupującego. Sprzedawca może również sprzedać rzecz na rachunek kupującego, powinien jednak uprzednio wyznaczyć kupującemu dodatkowy termin do odebrania, chyba że wyznaczenie terminu nie jest możliwe albo że rzecz jest narażona na zepsucie, albo że z innych względów groziłaby szkoda. O dokonaniu sprzedaży sprzedawca obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić kupującego (§2).
Żaden z cytowanych wyżej przepisów nie uprawniał powoda do odpłatnego magazynowania towaru we własnym zakresie i wystawienia odbiorcy faktury za tą usługę. Doktryna i orzecznictwo są w tej mierze zgodne, że dostawca może w tej sytuacji jedynie oddać rzecz na przechowanie podmiotowi trzeciemu, przy czym i w tym wypadku dostawca zobowiązany jest do dochowania należytej staranności w wyborze, zaś odbiorca zobowiązany jest do zwrotu kosztów poniesionych przez dostawcę
Wyrok SR Szczecin-Centrum z dnia 21 września 2017 r., II C 851/17
Standard: 37581 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 37582