Wyzbycie się przedmiotu współwłasności przed datą orzekania o zniesieniu współwłasności

Przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie obejmującej zniesienie współwłasności - o podział majątku wspólnego, czy o dział spadku – w związku z treścią art. 1038 § 1 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o. i art. 684 k.p.c. - powinien być majątek, który, co do zasady, istnieje w chwili ustania wspólności ustawowej albo otwarcia spadku oraz istnieje w chwili wydania orzeczenia znoszącego współwłasność (por. uchwała SN z dnia 19 maja 1989 r., III CZP 52/89 i postanowienie z dnia 7 kwietnia 1994 r., III CZP 41/94).

Ewentualne wyzbycie się przedmiotu współwłasności pomiędzy datą powstania stosunku współwłasności a datą orzekania o zniesieniu współwłasności przez jednego ze współwłaścicieli może powodować różne implikacje dla postępowania podziałowego. W szczególności, w razie podstaw do uznania tej czynności za bezskuteczną (por. art. 1036 k.c. regulujący zagadnienie bezskuteczności rozporządzenia udziałem w przedmiocie należącym do spadku i mającym poprzez art. 46 k.r.o. odpowiednie zastosowanie także do majątku wspólnego małżonków po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej) bądź nieważności tej czynności, podziału dokonuje się tak, jakby czynność ta nie została w ogóle dokonana. W razie zaś trwałej utraty rzeczy bądź prawa objętego współwłasnością, rozliczeniu podlega wartość tych rzeczy bądź praw, tak jakby nadal objęte były węzłem współwłasności. 

Postanowienie SN z dnia 24 stycznia 2013 r., V CSK 79/12

Standard: 37577 (pełna treść orzeczenia)