Zasady subrogacji ustawowej

Instytucja subrogacji legalnej, czyli wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela (cessio legis; art. 518 k.c.), nie może być utożsamiana z instytucją regresu, związaną przede wszystkim z zobowiązaniami solidarnymi (art. 376, 378 k.c.). 

Zagadnienie jurydycznej samoistności roszczeń regresowych w znaczeniu ścisłym nie może być argumentem w zakresie odnoszącym się do zagadnienia przedawnienia roszczeń powstających na podstawie art. 518 k.c. Chodzi tu bowiem o odrębny prawnie typ roszczenia niepodlegającego reżimowi roszczeń regresowych w znaczeniu ścisłym.

Roszczenie nabyte przez poręczyciela na podstawie art. 518 § 1 k.c. przedawnia się w terminie przewidzianym dla roszczenia wierzyciela wobec dłużnika głównego. W związku z tym nietrafne są próby uzasadniania stanowiska, że konsekwencje prawne subrogacji poręczyciela nie obejmują biegu i terminów przedawnienia roszczenia surogacyjnego.

Wyrok SN z dnia 20 lutego 2014 r., I CSK 239/13

Standard: 67654 (pełna treść orzeczenia)

Subrogacja ustawowa (art. 518 § 1-3 k.c.) służy zabezpieczeniu interesów osoby trzeciej, która dokonując spłaty wierzyciela doprowadza do wygaśnięcia długu do wysokości dokonanej zapłaty. Do wstąpienia osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela dochodzi w przypadkach wymienionych w art. 518 § 1 pkt 1-4 k.c. (...) Osoba trzecia nabywa spłaconą wierzytelność tylko w takim zakresie, w jakim spłaciła wierzyciela, a więc w zakresie rzeczywistego zaspokojenia. Różni to subrogację od przelewu wierzytelności (art. 509-517 k.c.), który prowadzi do nabycia przez cesjonariusza całej wierzytelności. Cesjonariusz może domagać się od dłużnika całej sumy bez względu na to, ile dawnemu wierzycielowi zapłacił. Konstrukcja subrogacji zakłada istnienie zobowiązania między wierzycielem i osobą zobowiązaną (wyrok SN z dnia 25 lutego 2005 r., II CK 440/04).

Z art. 518 § 1-4 k.c. nie wynika, czy w przypadku subrogacji ustawowej przedmiotem nabycia jest jedynie wierzytelność, czy też osoba trzecia wstępuje w całość sytuacji prawnej spłaconego wierzyciela i – w konsekwencji – nabywa wszelkie związane z wierzytelnością prawa, w tym prawa akcesoryjne służące zabezpieczeniu tej wierzytelności. W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd, podzielany przez skład orzekający, że do skutków wstąpienia ex lege w prawa zaspokojonego wierzyciela stosuje się odpowiednio przepisy o przelewie wierzytelności, a w szczególności art. 509 § 2 k.c. (zob. postanowienia z dnia 29 lipca 1998 r. II CKN 864/97).

Wyrok SN z dnia 1 czerwca 2011 r., II CSK 548/10

Standard: 53255 (pełna treść orzeczenia)