Ustanowienie służebności gruntowej na rzecz części nieruchomości

Ustanowienie służebności drogi koniecznej następuje na rzecz całej nieruchomości niemającej odpowiedniego dostępu do drogi publicznej.

Zgodnie z art. 285 k.c., nieruchomość można obciążyć służebnością gruntową na rzecz właściciela innej nieruchomości. Regulacja ta dopuszcza zatem ustanowienie służebności gruntowej tylko na rzecz całej nieruchomości władnącej. Wykluczone jest tym samym ustanowienie służebności gruntowej jedynie na rzecz części określonej nieruchomości, a więc jednej tylko z działek ewidencyjnych, z których ona się składa.

Konsekwencją tego założenia jest unormowanie zawarte w art. 290 § 1 k.c. Według tego przepisu, w razie podziału nieruchomości władnącej służebność utrzymuje się w mocy na rzecz każdej z części utworzonych przez podział, tj. na rzecz wszystkich nieruchomości powstałych wskutek podziału. Jednakże, gdy służebność zwiększa użyteczność tylko jednej lub kilku z nich, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zwolnienia jej od służebności względem pozostałych.Założenie o dopuszczalności ustanowienia służebności gruntowej tylko na rzecz całej nieruchomości leży także u podstaw regulacji dotyczącej ustanowienia służebności drogi koniecznej.

W art. 145 § 1 k.c., jest mowa o ustanowieniu służebności drogi koniecznej na rzecz nieruchomości, która nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich. Jeżeli zatem nieruchomość składa się z dwóch lub więcej działek ewidencyjnych, to służebność drogi koniecznej może być ustanowiona jedynie na rzecz całej tej nieruchomości, choćby tylko jej część nie miała odpowiedniego dostępu do drogi publicznej (por. postanowienie SN z dnia 23 stycznia 1997 r., I CKN 55/96).

Według art. 46 § 1 k.c., nieruchomością gruntową jest część powierzchni ziemskiej stanowiąca odrębny przedmiot własności. Takim odrębnym przedmiotem własności i tym samym osobną nieruchomością jest w całości grunt objęty księgą wieczystą.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 u.k.w.h., dla każdej nieruchomości prowadzi się odrębną księgę wieczystą (por. co do pojęcia nieruchomości gruntowej wyrok SN z dnia 26 lutego 2003 r., II CKN 1306//00 oraz postanowienie SN z dnia 30 października 2003 r., IV CK 114/02).

Postanowienie SN z dnia 12 kwietnia 2013 r., IV CSK 527/12

Standard: 37147 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Posłużenie się przez ustawodawcę zwrotem „może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej” oraz istota i funkcje służebności przemawiają za przyjęciem, że korzystanie z cudzej nieruchomości przez uprawnionego z tytułu służebności gruntowej może być jedynie częściowe.

Postanowienie SN z dnia 21 lipca 2010 r., III CSK 4/10

Standard: 73096 (pełna treść orzeczenia)