Wyłączenie możliwości uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia przed notariuszem

Przepis art. 1019 § 2 k.c. w zw. z § 1 pkt 1 i 2 k.c. nie przewiduje, tak jak stanowi art. 1018 § 3 k.c. możliwości złożenia tego rodzaju oświadczeń również przed notariuszem. Oświadczenia, o których mowa w art. 1019 § 1 i 2 k.c., w celu zachowania terminu mogą zostać odebrane przez sąd do protokołu sądowego po wniesieniu sprawy o uchylenie się od skutków prawnych braku oświadczenia o odrzuceniu spadku, ale jeszcze przed przeprowadzeniem rozprawy w przedmiocie zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczania o odrzuceniu spadku.

Uchwała SN z dnia 15 marca 2018 r, III CZP 110/17

Standard: 64191 (pełna treść orzeczenia)

Wynikający z art. 1019 § 1 pkt 1 k.c. wymóg złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia co do przyjęcia spadku przed sądem pokrywa się częściowo z wymaganiem, jakie art. 1018 § 3 k.c. stawia oświadczeniu o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Różnica między porównywanymi przepisami przejawia się w tym, że art. 1018 § 3 k.c. dopuszcza złożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku także przed notariuszem (zdanie pierwsze). Ponadto postanawia, że oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku można złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym (zdanie drugie). Podobna możliwość do wskazanej w art. 1018 § 3 zdanie drugie k.c. nie została przewidziana w odniesieniu do składanego przed sądem oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Nie ma też podstaw – choć wyrażane bywa również odmienne zapatrywanie (z orzecznictwa zob. postanowienie SN z dnia 11 marca 2009 r., I CSK 319/08) - do stosowania w tym zakresie art. 1018 § 3 zdanie drugie k.c. w drodze analogii. Jak wiadomo, oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia co do przyjęcia spadku, inaczej niż oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku, wymaga do swej skuteczności zatwierdzenia przez sąd. Do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może więc dojść bez udziału sądu. Wobec tego umożliwienie złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia co do przyjęcia spadku także przed notariuszem nie mogłoby spełniać takich funkcji, jakie spełnia umożliwienie złożenie przed notariuszem oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku: nie mogłoby służyć ułatwieniu spadkobiercom wyrażenia swej woli co do definitywnego nabycia spadku, ani odciążeniu sądów.

Postanowienie SN z dnia 4 kwietnia 2014 r., II CSK 410/13

Standard: 37034 (pełna treść orzeczenia)