Ochrona bezwzględnych praw rzeczowych na podstawie art. 59 k.c.

Roszczenia wywodzące się z praw bezwzględnych takich jak prawa rzeczowe a także spadkowe mogą być chronione na podstawie art. 59 k.c. W odniesieniu do pierwszej grupy w piśmiennictwie zdecydowanie wyłącza się taką możliwość uzasadniając to stanowisko następująco. Najpierw podnosi się argument o zbędności korzystania przez uprawnionego z omawianego przepisu, skoro powodowi przysługuje silniejsze roszczenie windykacyjne albo negatoryjne (art. 222 § 1 i 2 k.c.). Wskazuje się również, że hipotezą art. 59 k.c. roszczenie windykacyjne nie jest objęte dlatego, iż zobowiązany do wydania rzeczy nie może poprzez zawarcie umowy z inną osobą spowodować niemożliwości realizacji tego roszczenia. Podnoszone zastrzeżenia nie wyjaśniają całkowicie problemu, ponieważ roszczenia windykacyjne mogą być nieskuteczne ze względu na zarzuty przysługujące władającemu albo wygasnąć wraz z utratą własności i nabyciem jej przez stronę czynności defraudacyjnej. Nie można bowiem przyjąć, że własność (wyłączna) tej samej rzeczy przysługuje w tym samym czasie dwom osobom. Rodzi się więc pytanie, czy norma zawarta w art. 59 k.c. dopuszcza względne ubezskutecznienie nabycia własności na podstawie ważnej czynności defraudacyjnej. Odpowiedź winna być negatywna, ponieważ kolizje praw bezwzględnych regulują przepisy będące ich źródłem. One też określają skutki zdarzeń prawnych w zakresie powstania, wygaśnięcia i pierwszeństwa tych praw.

Rozważając te zastrzeżenia na tle okoliczności rozpoznawanej sprawy, należy stwierdzić, że w porządku prawa rzeczowego obejmującego również księgi wieczyste, nieodpłatne zbycie nieruchomości na rzecz T. W. nie chroniłoby nabywcy przed roszczeniem windykacyjnym nawet gdyby darczyńca był wpisany jako właściciel w księdze wieczystej (art. 6 ust. 1 u.k.w.h.), dlatego przepis art. 222 § 1 k.c. wyłączałby ochronę opartą na treści art. 59 k.c.

Wyrok SN z dnia 9 marca 2005 r., II CK 438/04

Standard: 36977 (pełna treść orzeczenia)