Przyczynowość wyprzedzająca; przyczyna rezerwowa, zapasowa

Zgodnie z koncepcją tzw. „hipotetycznej przyczynowości alternatywnej” określanej też mianem „przyczynowości wyprzedzającej”, przy szacowaniu wysokości szkody (lub według alternatywnego stanowiska: przy ocenie związku przyczynowego) należy wziąć pod uwagę, że szkoda w całości lub w części powstałaby także bez zdarzenia skutkującego odpowiedzialnością, gdyż wywołałoby ją inne zdarzenie (tzw. przyczyna rezerwowa, zapasowa, causa superveniens), za które druga strona odpowiedzialności nie ponosi. Zastosowanie tego rozumowania, które może być uzasadnione w konkretnych okolicznościach faktycznych, wymaga jednak ustalenia, że przyczyna rezerwowa rzeczywiście by nastąpiła albo nawet, że nastąpiłaby „z całą pewnością”. 

Wyrok SN z dnia 23 maja 2019 r., II CSK 360/18

Standard: 63571 (pełna treść orzeczenia)

Stan rzeczy, będący tzw. rezerwową przyczyną powstania szkody, bierze się pod uwagę dopiero przy ocenie przesłanki wystąpienia szkody, a nie normalnego związku przyczynowego, co umożliwia uwzględnienie indywidualnych okoliczności sprawy. 

Wyrok SN z dnia 15 lutego 2018 r., IV CSK 95/17

Standard: 62232 (pełna treść orzeczenia)

Po pewnej ewolucji konstrukcja tzw. przyczyny rezerwowej respektowana jest w ten sposób, że przyjmuje się, iż inne zdarzenia lub stan rzeczy bierze się obecnie pod uwagę przy ocenie przesłanki wystąpienia szkody, co umożliwia w pewnych wypadkach uwzględnienie indywidualnych okoliczności sprawy i może doprowadzić do oddalenia powództwa w części lub w całości (por. wyroki SN z dnia 22 stycznia 2013 r., I CSK 404/11, z dnia 17 maja 2013 r., I CSK 535/12, z dnia 14 marca 2014 r., III CSK 152/13). Chodzi o symetryczne uwzględnianie, w ramach dyferencyjnego ustalania szkody zarówno okoliczności dotyczących poszkodowanego (powiększających szkodę), jak i sprawcy szkody (zmniejszających szkodę).

Wyrok SN z dnia 25 maja 2017 r., II CSK 584/16

Standard: 62236 (pełna treść orzeczenia)