Roszczenia o prawo majątkowe, a pozwany ma majątek w Rzeczypospolitej Polskiej (art. 1103 pkt 4 k.p.c.)

Z art. 1103 [7] pkt 4 k.p.c. wynika, że sprawy rozpoznawane w procesie, inne niż wymienione w art. 1103[1] -1103[6], należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy dotyczą roszczenia o prawo majątkowe, a pozwany ma majątek w Rzeczypospolitej Polskiej lub przysługują mu prawa majątkowe w Rzeczypospolitej Polskiej o znacznej wartości w stosunku do wartości przedmiotu sporu.

Łącznik posiadania majątku lub przysługiwania w Polsce pozwanemu praw majątkowych został utrzymany w kodeksie postępowania cywilnego ze względu na efektywność egzekucji. Łącznik ten współcześnie jest krytykowany w literaturze światowej jako prowadzący do jurysdykcji nadmiernej, nie jest on również z reguły przyjmowany w dwustronnych umowach międzynarodowych dotyczących obrotu prawnego. Z tego powodu ustawa nowelizująca z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 234, poz. 1571) ograniczyła ten łącznik przez sprecyzowanie, że chodzi o prawa majątkowe w Polsce o znacznej wartości w stosunku do wartości przedmiotu sporu. Uniemożliwia to przyjęcie jurysdykcji krajowej, jeżeli pozwany ma bardzo niewielki majątek lub przysługuje mu prawo majątkowe o nieznacznej wartości.

Obowiązkiem sądu jest zatem porównanie wartości dochodzonych roszczeń z wartością majątku lub praw majątkowych. Jeżeli majątek w Polsce będzie zdecydowanie niższy od dochodzonych roszczeń, należy przyjąć brak jurysdykcji sądów polskich. Pojęcie "majątek" nie ma definicji ustawowej.

Z reguły rozumie się przez nie ogół praw majątkowych danego podmiotu. Pojęcie to obejmuje zarówno aktywa, jak i pasywa. Wydaje się, że jednak w art. 1103[7] pkt 4 może chodzić tylko o majątek w sensie aktywów, wtedy bowiem istnieje możliwość zaspokojenia się wierzyciela z mienia dłużnika. Jurysdykcję sądów polskich uzasadnia także fakt, że pozwanemu przysługują w Polsce poszczególne prawa majątkowe (mienie), a zatem gdy znajdują się w Polsce poszczególne składniki majątku strony pozwanej.

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 4 grudnia 2018 r., V ACa 167/18

Standard: 36932 (pełna treść orzeczenia)