Zakres kognicji sądu w sprawie o wykonanie kontaktów

Podstawą wdrożenia środków przewidzianych w art. 598[15] k.p.c. jest stwierdzenie, że doszło do skonkretyzowania uprawnień i obowiązków co do czasu, miejsca i formy odbywania kontaktów z dzieckiem albo ich zaniechania. Skorzystanie z tych środków nie jest jednak jeszcze formą represjonowania osoby, która obowiązków nie dopełnia, gdyż czynność sądu opiekuńczego podejmowana na podstawie art. 598[15] § 2 k.p.c. sprowadza się do samego tylko zagrożenia nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby wykonującej bezpośrednią pieczę nad dzieckiem, a to w celu skłonienia zobowiązanego do podporządkowania się obowiązkom.

Czynności sądu opiekuńczego podejmowane na podstawie art. 598[15] k.p.c. należy traktować zatem jako mające charakter rozpoznawczy, nie zaś ściśle wykonawczy.

W postępowaniu nieprocesowym, o którym tu mowa nie może mieć zastosowania reguła ustalona w art. 804 k.p.c. jako obowiązująca organ egzekucyjny w postępowaniu egzekucyjnym.

W fazie rozpoznawczej postępowania uregulowanego w art. 598[15]-598[21] k.p.c. sąd opiekuńczy ma możliwość przeprowadzenia wykładni ugody konkretyzującej czas, miejsce i formy, w jakich rodzic niesprawujący bezpośredniej pieczy nad dzieckiem ma się z nim kontaktować, będącej zarazem podstawą do stwierdzenia treści uprawnień i odpowiadających im obowiązków stron postępowania w materii kontaktów z dzieckiem. Niezależnie od powyższego sąd ten ma obowiązek ocenić stan faktyczny sprawy dotyczącej wykonywania kontaktów z dzieckiem z uwzględnieniem ewentualnych nowych okoliczności, w tym pozwalających na zrealizowanie dobra dziecka.

Podstawą zastosowania sankcji właściwej postępowaniu wykonawczemu w postaci nałożenia obowiązku zapłaty sumy pieniężnej jest art. 598[16] § 1 k.p.c., stosowany wtedy, gdy osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy na podstawie art. 598[15] § 1 lub 2 k.p.c., nie wypełnia nadal ciążącego na niej obowiązku.

Sąd, który orzeka o zagrożeniu nakazaniem zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej powinien dokonać kompleksowej oceny treści ugody sądowej ad casu, gdyż w swoim orzeczeniu powinien wskazać na obowiązek (zachowanie będące działaniem lub zaniechaniem), którego niewykonanie będzie skutkowało zasądzeniem tej sumy.

Należy postulować, by ugody tak samo jak orzeczenia sądowe dotyczące określenia form, czasu i miejsca, w których rodzic niesprawujący bezpośredniej pieczy nad dzieckiem będzie wykonywał kontakty z nim, były możliwie szczegółowe i precyzyjnie określały zachwiania każdego z rodziców, które muszą być podjęte w celu zrealizowania kontaktów z dzieckiem, ale użycie w ugodzie sformułowania, że dana osoba ma prawo do kontaktów w określonym czasie, miejscu i formie nie uniemożliwia ustalenia przez sąd opiekuńczy, że z uprawnieniem tym wiąże się obowiązek zrealizowania kontaktów w tymże czasie, miejscu i formie. Możliwość wydania orzeczenia na podstawie art. 598[15] § 2 k.p.c. nie zależy od tego, czy w ugodzie sądowej użyte zostało sformułowanie, iż któryś z rodziców „ma obowiązek” realizowania ustalonych kontaktów.

Wyrok SN z dnia 13 kwietnia 2022 r., III CZP 76/22

Standard: 61344 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy