Miejsce zamieszkania osoby pozostającej pod opieką (art. 27 k.c.)

W sytuacji, gdy dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie zostanie przez sąd ustanowiony opiekun, właściwy do rozpoznania wniosku o skierowanie takiej osoby do domu pomocy społecznej, jest organ miejsca zamieszkania jej opiekuna. Skoro generalnie pojęcie "miejsca zamieszkania" w sprawach z zakresu pomocy społecznej jest ustalane w oparciu o definicję, zawartą w kodeksie cywilnym (art. 25 k.c.), a Kodeks ten reguluje również sytuacje szczególne, dla których, także jako definicje legalne, określa tzw. "pochodne miejsce zamieszkania", to brak jest uzasadnionych podstaw by - w tego rodzaju sprawach - odmiennie ustalać miejsce zamieszkania dla osób ubezwłasnowolnionych. Ponadto, należy również mieć na uwadze, że posługując się definicją legalną, którą zawiera dana ustawa (przy braku przepisów szczególnych) — dla spójności prawa - celowe jest przyjęcie również innej definicji legalnej, którą ta ustawa zawiera, a która to definicja jest ściśle tematycznie powiązana z poprzednią.

W związku z powyższym, skład orzekający w analizowanej sprawie stwierdził - podzielając pogląd zawarty w postanowieniu NSA z 24 października 2013 r., I OW 155/13, że nie jest trafny, wyrażony pogląd, że art. 101 ust. 1 u.p.s. stanowi, w sprawach rozpoznawanych na jej podstawie, lex specialis w stosunku do art. 27 k.c. a zatem, że ustalając organ właściwy do rozpoznania sprawy z zakresu pomocy społecznej dotyczącej osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, należy brać pod uwagę rzeczywiste miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do świadczenia, a nie miejsce zamieszkania jej opiekuna.

Przepisów art. 101 ust, 1 u.p.s. i art. 27 k.c. nie można porównywać. Inny jest bowiem zarówno ich charakter, jak i cel. Przepis art. 101 ust. 1 u.p.s. nie wyjaśnia w żaden sposób, jak należy rozumieć pojęcie "miejsca zamieszkania", gdyż jest przepisem wyłącznie o charakterze procesowym i technicznym. Przepis art. 27 k.c. jest natomiast przepisem prawa materialnego a dodatkowo zawiera tzw. definicję legalną. Stanowiąc, że miejscem zamieszkania osoby ubezwłasnowolnionej jest miejsce zamieszkania jej opiekuna, ustawodawca miał w tym przypadku na uwadze fakt, że to opiekun prawny jest reprezentantem osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, sprawuje nad nią pieczę i zarządza jej majątkiem.

Zatem, aby opiekun mógł się ze swych obowiązków, prawidłowo i z korzyścią dla podopiecznego, wywiązać, wszystkie informacje i sprawy, dotyczące osoby ubezwłasnowolnionej, muszą koncentrować się wokół jej opiekuna. Z tego także powodu wydaje się rzeczą pożądaną, aby osoba ubezwłasnowolniona całkowicie była umieszczona w domu pomocy społecznej usytuowanym w pobliżu nie jej dotychczasowego, rzeczywistego miejsca zamieszkania a miejsca zamieszkania jej opiekuna prawnego.

Postanowienie NSA z dnia 11 czerwca 2015 r., I OW 33/15

Standard: 36707 (pełna treść orzeczenia)