Odpowiedzialność pełnomocnika z tytułu przekroczenia zakresu udzielonych mu instrukcji i wytycznych

Nadużycie przez pełnomocnika zaufania mocodawcy i podjęcie działań wyraźnie przekraczających zakres udzielonych mu instrukcji, wytycznych, wskazówek, zaleceń, lub wskazanych ograniczeń, może powodować jego odpowiedzialność cywilną (zwłaszcza odszkodowawczą, jeżeli mocodawcę z pełnomocnikiem łączył stosunek wewnętrzny wynikający na przykład z umowy zlecenia), pracowniczą lub służbową (choćby w postaci wypowiedzenia lub niezwłocznego rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego albo odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej, jeżeli stosunkiem prawnym łączącym mocodawcę z pełnomocnikiem był stosunek pracy lub stosunek służbowy), a nawet odpowiedzialność karną (w razie przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez urzędnika). 

Niezgodność działania pełnomocnika z udzielonymi mu przez mocodawcę instrukcjami i wskazówkami albo celem udzielonego pełnomocnictwa nie ma znaczenia w stosunkach zewnętrznych, w których mocodawca jest związany czynnościami prawnymi dokonanymi w jego imieniu przez pełnomocnika bez względu na ocenę jego działania w stosunku wewnętrznym. Wymaga tego wzgląd na bezpieczeństwo obrotu i pewność stosunków prawnych oraz ochrona zaufania osób trzecich, które z reguły nie wiedzą, jaki był cel pełnomocnictwa i do czego pełnomocnik był zobowiązany względem mocodawcy.

Odmiennie sytuacja się przedstawia wówczas, gdy osoba trzecia wie albo na podstawie okoliczności towarzyszących powinna wiedzieć - przy obiektywnej ocenie jej zachowania, według przeciętnego miernika staranności - że pełnomocnik dokonując konkretnej czynności prawnej w imieniu reprezentowanego nadużył udzielonego mu umocowania. Jeżeli więc osoba trzecia w chwili dokonywania przez pełnomocnika czynności wie, że działa on na niekorzyść mocodawcy i nadużywa umocowania, to zakres umocowania pełnomocnika względem tej osoby wyznacza rzeczywista treść stosunku wewnętrznego między pełnomocnikiem a mocodawcą. W przeciwnym razie granice te wyznacza treść ujawnionego osobie trzeciej pełnomocnictwa. 

Wyrok SN z dnia 7 października 2004 r., II PK 35/04

Standard: 36610 (pełna treść orzeczenia)