Wytaczanie powództw i przystępowanie do spraw przez rzecznika konsumentów
Wytaczanie powództw i przystępowanie do spraw przez rzecznika konsumentów (art. 63[3] k.p.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Rzecznik Praw Konsumentów może wystąpić z każdym żądaniem, z którym mógłby samodzielnie wystąpić konsument wówczas, gdy przysługuje mu taki status.
Zakres legitymacji procesowej rzecznika konsumentów jest limitowany przez zakwalifikowanie sprawy do konkretnej kategorii, w której została rzecznikowi przyznana zdolność sądowa, i tu może on działać na prawach przysługujących prokuratorowi (zob. postanowienie SN z 12 października 2018 r., V CSK 33/18).
Z uwagi na szeroki zakres przedmiotowy wskazany w art. 63[3] k.p.c. należy przyjąć, że rzecznik może wytoczyć powództwo na rzecz konsumenta (konsumentów) przeciwko przedsiębiorcy, z którym osoba ta dokonała czynności prawnej lub któremu złożyła oświadczenie woli lub wiedzy, z którym ustawa wiąże skutki prawne, przewidując rozwiązania służące ochronie konsumentów, a także przeciwko przedsiębiorcy, który dokonał czynności prawnej z osobą trzecią, której skutki bezpośrednio wpływają i kształtują sytuację prawną konsumenta. Brak jest podstaw do uznania konieczności poszukiwania odrębnego, szczególnego unormowania, które określałoby odrębną podstawę dla uznania dopuszczalności występowania z powództwem przez rzecznika konsumentów, poza wskazaniem, iż chodzi o każdą sprawę, której przedmiotem jest zapewnienie ochrony konsumentom jako takim. W tym zakresie rzecznikowi przysługuje legitymacja procesowa.
Rzecznik konsumentów w każdym stadium czasowym istniejących regulacji normatywnych pozostawał i jest podmiotem powołanym do ochrony konsumentów, mającym legitymację do wytoczenia na rzecz konsumenta każdego powództwa w sprawach o ochronę konsumentów.
Art. 63[4] k.p.c. stanowi, iż w sprawach, o których mowa w art. 63[3], do powiatowego (miejskiego) rzecznika konsumentów stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze.
W postępowaniu cywilnym rzecznik działa w imieniu własnym, lecz na rzecz określonych (zindywidualizowanych) konsumentów. Z kolei art. 42 ust. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r., poz. 275, dalej: u.o.k.i.k.) stanowi, że rzecznik konsumentów może w szczególności wytaczać powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępować, za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów. Wreszcie, jak stanowi art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 446), powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w zakresie przysługujących mu uprawnień może być reprezentantem grupy.
Rzecznik jest pracownikiem samorządowym, nie ma zdolności prawnej, w tym ogólnej zdolności sądowej w świetle art. 64 § 1 i 11 k.p.c. Zgodnie z art. 40 ust. 3 u.o.k.i.k., rzecznik konsumentów jest bezpośrednio podporządkowany staroście (prezydentowi miasta), który w myśl ust. 1 tego przepisu nawiązuje z nim stosunek pracy.
Ma on natomiast jako organ, z uwagi na własną legitymację do wszczynania postępowań sądowych, szczególną zdolność sądową o ograniczonym wskazanymi powyżej przepisami zakresie przedmiotowym (zob. M. Dziurda, Legitymacja procesowa a szczególna zdolność sądowa, (w:) Dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021, s. 93 i n.). Zdolność ta dotyczy spraw związanych z ochroną konsumentów.
Wyrok SN z dnia 8 grudnia 2022 r., II CSKP 110/22
Standard: 79887 (pełna treść orzeczenia)
W kontekście konwencji z dnia 27 września 1968 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 1972, L 299, s. 32, zwanej dalej „konwencją brukselską”) Trybunał orzekł już, że przedmiotem powództwa prewencyjnego, wnoszonego przez stowarzyszenie ochrony konsumentów celem wprowadzenia zakazu stosowania przez przedsiębiorcę postanowień umownych uważanych za nieuczciwe w umowach z jednostkami, jest czyn niedozwolony lub czyn podobny do czynu niedozwolonego w rozumieniu art. 5 pkt 3 tej konwencji (wyrok z dnia 1 października 2002 r., Henkel, C‑167/00). Wykładnia ta odnosi się również do rozporządzenia Bruksela I (zob. podobnie wyrok z dnia 13 marca 2014 r., Brogsitter, C‑548/12
W dziedzinie ochrony konsumentów odpowiedzialność pozaumowna obejmuje również naruszenia porządku prawnego wynikające ze stosowania nieuczciwych postanowień umownych, któremu stowarzyszenia ochrony konsumentów mają za zadanie zapobiegać (zob. podobnie wyrok z dnia 1 października 2002 r., Henkel, C‑167/00, EU:C:2002:555, pkt 42), znajduje w pełni zastosowanie do wykładni rozporządzeń Rzym I i Rzym II. Należy zatem stwierdzić, że powództwo o zaprzestanie szkodliwych praktyk, o którym mowa w dyrektywie 2009/22, dotyczy zobowiązania pozaumownego wynikającego z czynu niedozwolonego w rozumieniu rozdziału II rozporządzenia Rzym II.
Wyrok TSUE z dnia 28 lipca 2016 r., C-191/15
Standard: 80235 (pełna treść orzeczenia)