Inspektorzy pracy (art. 63 [1] k.p.c.)

Inspektorowi pracy na podstawie art. 63[1] k.p.c. nie przysługuje uprawnienie do wytoczenia na rzecz obywatela powództwa obejmującego żądanie ustalenia treści stosunku pracy lub sposobu ustania stosunku pracy.

Czym innym jest byt więzi prawnej, a czym innym jego elementy składowe i kwalifikacja prawna jego zakończenia.

Inaczej rzecz ujmując, w powództwie o „istnienie” sporny jest byt więzi prawnej, a przy ustaleniu treści stosunku pracy lub sposobu ustania zobowiązania niepewność tego rodzaju nie występuje. Posługując się zatem językowymi narzędziami poznawczymi nie jest możliwe rozciągnięcie art. 63[1] k.p.c. na powództwa, wprawdzie zmierzające do ustalenia, jednak dotyczące odmiennego przedmiotu niż „istnienie stosunku pracy”. 

Argumentum a maiori ad minus jest w tym przypadku nieadekwatny. 

inspektorowi pracy przyznano legitymację procesową, a nie materialnoprawną, w rezultacie art. 63[1] k.p.c. z tego powodu ma właściwości przepisu szczególnego i nie podlega wykładni rozszerzającej. Zakaz ten uniemożliwia uznanie, że pojęcie „istnienie stosunku pracy” obejmuje powództwa o ustalenie treści umowy o pracę i sposobu ustania zatrudnienia. Istotny w tym rozumowaniu jest również argument podmiotowy. Kieruje on uwagę na limitowany sposób aktywności inspektora pracy w postępowaniu cywilnym. W myśl tego spojrzenia zdanie pierwsze art. 63[1] k.p.c. należy odczytywać w konfrontacji z jego zdaniem drugim, a także 465 § 1 k.p.c. Z zestawienia tych przepisów jednoznacznie wynika, że inspektor pracy ma uprawnienie do samodzielnego wytaczania powództwa tylko w sprawach „o ustalenie istnienia stosunku pracy”, a do już wytoczonych może wstąpić tylko za zgodą pracownika, natomiast w innych kategoriach spraw z zakresu prawa pracy (a zatem też o inne ustalenie) inspektor pracy może być tylko pełnomocnikiem pracownika.

Uchwała SN z dnia 24 września 2020 r., III PZP 1/20

Standard: 60874 (pełna treść orzeczenia)

Przepis art. 63[1] k.p.c. niewątpliwie nawiązuje do tego przepisu, wskazując, w których sprawach z zakresu prawa pracy może występować inspektor pracy - bądź wytaczający powództwo, bądź wstępujący do postępowania w sprawie w każdym jego stadium. Są to wyłącznie sprawy o ustalenie istnienia stosunku pracy.

Przepis powyższy nie dopuszcza możliwości zaskarżania orzeczeń przez inspektora pracy w zakresie wykraczającym poza roszczenie o ustalenie stosunku pracy.

Postanowienie SN z dnia 2 czerwca 2006 r., I PZ 9/06

Standard: 36491