Czynności referendarza sądowego w postępowaniu cywilnym
Czynności referendarza w postępowaniu cywilnym (art. 47[1] k.p.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Instytucja referendarza sądowego została wprowadzona w celu odciążenia sędziów od podejmowania czynności pozaorzeczniczych, tj. niezwiązanych ściśle ze sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości. Ustawodawca wprowadzając ją do polskiego porządku prawnego zrealizował postulat wynikający z Zalecenia Komitetu Ministrów Rady Europy Nr R(86)12 dla państw członkowskich, dotyczącego środków zapobiegania nadmiernemu obciążeniu sądów i jego zmniejszania .
Artykuł 47[1] k.p.c. przyznaje referendarzowi uprawnienia sądu w postępowaniu cywilnym, stanowiąc tym samym normę kompetencyjną. Zgodnie tym przepisem, referendarz sądowy może wykonywać czynności w postępowaniu cywilnym w przypadkach wskazanych w ustawie, a przy ich wykonywaniu ma prawa i obowiązki sądu albo przewodniczącego. Wykładając ten przepis z uwzględnieniem treści art. 2 § 2.u.s.p., trzeba zauważyć, że referendarze sądowi wykonują zadania z zakresu ochrony prawnej inne niż wymiar sprawiedliwości. Potwierdza to wprost art. 147 § 1 u.s.p. stanowiący, że referendarze sądowi są zatrudniani w sądach do wykonywania określonych w ustawach czynności należących do sądów w zakresie ochrony prawnej, innych niż wymiar sprawiedliwości.
Zgodnie z art. 2 § 2a u.s.p., zadania z zakresu ochrony prawnej mogą wykonywać asesorzy sądowi, a także sędziowie wtedy, gdy ich wykonywanie przez referendarzy sądowych lub asesorów sądowych nie jest możliwe. Rozwiązanie to przyjęto na wypadek wystąpienia sytuacji, w których wykonywanie czynności przez referendarza sądowego byłoby niemożliwe. To ustawowe zastępcze upoważnienie kompetencyjne ma charakter jednokierunkowy; sędzia może wykonywać czynności z zakresu ochrony prawnej, ale referendarz nie może wykonywać czynności z zakresu wymiaru sprawiedliwości.
Postanowienie SN z dnia 10 stycznia 2025 r., III CZP 12/24
Standard: 87754 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z art. 47[1] k.p.c. referendarz sądowy może wykonywać czynności w postępowaniu cywilnym w wypadkach wskazanych w ustawie. W zakresie powierzonych mu czynności referendarz sądowy ma kompetencje sądu, chyba że ustawa stanowi inaczej. Z art. 2 § 2 zdanie pierwsze p.u.s.p. wynika, że zadania z zakresu ochrony prawnej, inne niż wymiar sprawiedliwości, wykonują w sądach referendarze sądowi i starsi referendarze sądowi. Z kolei w art. 2 § 2a p.u.s.p. wskazano, że zadania z zakresu ochrony prawnej, o których mowa w § 2, mogą wykonywać sędziowie oraz asesorzy sądowi, jeżeli ich wykonywanie przez referendarzy sądowych nie jest możliwe (z przyczyn organizacyjnych).
Referendarz sądowy jest samodzielnym organem sądowym spełniającym funkcje o charakterze orzeczniczym, niezaliczającym się do władzy sądowniczej i niesprawującym wymiaru sprawiedliwości (por. uchwała SN z dnia 19 września 2002 r., III CZP 56/02, OSNC 2003 Nr 6, poz. 80).
Stosownie do art. 47[1] zdanie drugie k.p.c., ma on kompetencje sądu, nie wchodzi jednak w skład sądu. Czynności referendarza sądowego zastępują w rozumieniu procesowym czynności sądu w znaczeniu procesowym. Jego pozycja została zrównana z pozycją sądu rozpoznającego konkretną sprawę. W zakresie rozpoznawania sprawy referendarz sądowy ma wszelkie uprawnienia sądu.
Referendarz sądowy, w odniesieniu do wydawania nakazów zapłaty w postępowaniu upominawczym (art. 353[1] § 2 k.p.c.) oraz postanowień o nadaniu orzeczeniom klauzuli wykonalności (art. 781 § 1[1] k.p.c.) ma kompetencje sądu, ale sądem nie jest. W doktrynie zwrócono uwagę, że umieszczenie art. 47[1] k.p.c. w dziale dotyczącym składu sądu doprowadziło do błędnej praktyki wpisywania w komparycji orzeczeń wydawanych przez referendarzy sądowych sformułowania "sąd w składzie referendarza sądowego" lub podobnej treści. Zaznaczono, że w sytuacji, gdy referendarz sądowy wyda orzeczenie w wypadkach wskazanych w ustawie, w którym określi siebie jako sąd, to należy przyjąć, że jest ono dotknięte niedokładnością w zakresie oznaczenia organu, który je wydał. Działanie zgodnie z przyznanym referendarzowi sądowemu uprawnieniem i w jego granicach nie powoduje nieważności postępowania.
Postanowienie SN z dnia 11 stycznia 2019 r., V CSK 523/17
Standard: 36483 (pełna treść orzeczenia)