Dziedziczenie żądania stwierdzenia postanowień wzorca umowy za niedozwolone

Treść art. 922 k.c. nakazuje przyjąć, że uprawnienie do żądania stwierdzenia postanowień wzorca umowy za niedozwolone nie jest prawem w rozumieniu art. 922 § 1 k.c., które z chwilą śmierci przechodzi na spadkobierców. Legitymacja procesowa (czynna) do wytoczenia powództwa w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone określona w art. 479[38] § 1 k.p.c. jako taka nie kreuje wszak prawa podmiotowego. Wytoczenie powództwa w szczególnym rodzaju postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych nie wiąże się w każdym razie z jakimkolwiek skonkretyzowanym prawem podmiotowym, gdyż w postępowaniu tym sąd przeprowadza abstrakcyjną kontrolę postanowień wzorca umowy. Innymi słowy, przedmiotem ochrony instytucji niedozwolonych postanowień wzorca umowy jest interes prawny niemający postaci prawa podmiotowego. Dlatego też legitymacja procesowa powoda w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone wynika nie z racji przysługiwania prawa podmiotowego, lecz ze względu na fakt, że art. 479[38] k.p.c. wprost przyznaje legitymację określonym osobom, które nie są podmiotami prawa materialnego, o jakiego ochronę prawną chodzi.

Z przepisu art. 479[38] § 1 k.p.c. wynika, że legitymację procesową czynną ma każdy, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem. Wynika z tego, że powództwo w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone może wytoczyć podmiot, którego nie łączy z pozwanym żaden stosunek materialnoprawny. W konsekwencji, dziedziczeniu podlegałaby legitymacja procesowa czynna wynikająca z art. 479[38] § 1 k.p.c. Możliwość taką należy zdecydowanie odrzucić.

Postanowienie SN z dnia 19 maja 2010 r., I CZ 121/09

Standard: 36403 (pełna treść orzeczenia)