Podmiotowość procesowa związana ze statusem organu, którego piastunem jest osoba fizyczna

W sprawach w których udział osoby fizycznej jest związany z piastowaniem określonego stanowiska, źródła zdolności sądowej nie należy upatrywać w podmiotowości osoby fizycznej lecz w statusie podmiotowym stanowiska. Szczególna zdolność sądowa może wynikać nie tylko z konkretnego przepisu, lecz także z całokształtu regulacji dotyczących określonych stosunków prawnych i ich podmiotów

Wyrok SN z dnia 24 stycznia 2018 r., I CSK 221/17

Standard: 48548 (pełna treść orzeczenia)

Zbliżony charakter do podstawienia procesowego mają przypadki, w których ustawodawca wiąże podmiotowość procesową ze statusem organu, którego piastunem jest osoba fizyczna. Jednym z przykładów takiego rozwiązania jest dyrektor przedsiębiorstwa państwowego, któremu ustawodawca w art. 69[13] k.p.c. przyznał zdolność sądową w sprawach wymienionych w art. 691[1] k.p.c. W doktrynie podkreśla się, że zdolność sądowa przysługuje dyrektorowi przedsiębiorstwa nie dlatego, że jest on osobą fizyczną, lecz dlatego, że jest dyrektorem przedsiębiorstwa; innymi słowy, ze względu na pełnioną funkcję. Wyrażane jest też zapatrywanie, że każda osoba będąca dyrektorem przedsiębiorstwa występuje w postępowaniu jako reprezentant zajmowanego stanowiska, dlatego zmiana dyrektora nie pociąga za sobą zmiany strony postępowania.

Podobnie można oceniać status prokuratora, który wytaczając powództwo nie działa na rzecz określonej osoby (art. 57 k.p.c.). Nie ulega wątpliwości, że prokurator nie działa wówczas jako konkretna osoba fizyczna i ze skutkami dla tej osoby, lecz jako organ prokuratury, czyli instytucji stającej na straży praworządności (art. 2 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. - Prawo o prokuraturze, Dz.U. z 2016 r., poz. 177 ze zm.). Także w tym przypadku udział osoby fizycznej jest związany z piastowaniem stanowiska, dlatego utrata statusu prokuratora przez osobę, która wytoczyła powództwo nie prowadzi do zmiany strony procesu.

Warto przypomnieć, że przed nowelizacją prawa prasowego, dokonaną ustawą z dnia 14 września 2012 r. (Dz.U. z 2012 r., poz. 1136), Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 kwietnia 2006 r., III CZP 22/06 uznał szczególną zdolność sądową jednostek organizacyjnych, o których stanowił art. 31 Pr. pras. Odpowiednikiem tego przepisu jest obecnie art. 31a Pr. pras., w którym wśród zainteresowanych wymienia się także jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną. Sąd Najwyższy stanął wówczas na stanowisku, że osobami zainteresowanymi w rozumieniu art. 39 ust. 1 Pr. pras., które mogą wytoczyć powództwo o opublikowanie sprostowania są również jednostki organizacyjne wymienione w art. 31, czyli niebędące osobami prawnymi. W uzasadnieniu wskazał m.in. na szczególny i samodzielny charakter regulacji zawartych w art. 31 - 33 i art. 39 Pr. pras., wprowadzających środki prawne nieprzewidziane w art. 24 k.c. oraz na swoisty charakter roszczenia o sprostowanie nieprawdziwej lub nieścisłej wiadomości.

Uchwała SN z dnia 22 czerwca 2017 r., III CZP 8/17

Standard: 35889 (pełna treść orzeczenia)