Rozliczenia spadkobiercy z wykonawcą testamentu; wynagrodzenie wykonawcy (art. 989 k.c.)

Skutkiem powołania powoda jako wykonawcy testamentu jest powstanie po jego stronie wierzytelności o wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji wykonawcy testamentu. W myśl art. 989 § 1 k.c. do wzajemnych roszczeń między spadkobiercą a wykonawcą testamentu wynikających ze sprawowania zarządu spadkiem, jego zorganizowaną częścią lub oznaczonym składnikiem stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu za wynagrodzeniem. Zgodnie z § 2 cytowanego przepisu koszty zarządu majątkiem spadkowym, jego zorganizowaną częścią lub oznaczonym składnikiem oraz wynagrodzenie wykonawcy testamentu należą do długów spadkowych.

Wykonawca może domagać się wynagrodzenia za sprawowanie zarządu majątkiem spadkowym, jego zorganizowaną częścią lub oznaczonym składnikiem, jeżeli z testamentu nie wynika wykonywanie tego zarządu pod tytułem darmym (art. 735 k.c.). Mamy zatem do czynienia z zasadą, zgodnie z którą pełnienie funkcji wykonawcy testamentu jest odpłatne.

Jeżeli przy sprawowaniu zarządu wykonawca testamentu poczynił wydatki lub w imieniu własnym zaciągnął zobowiązania w celu należytego wykonania zarządu, spadkobiercy powinni zwrócić wykonawcy poniesione wydatki oraz zwolnić go z zobowiązań (art. 742 k.c.). Jeśli koszty zarządu majątkiem spadkowym oraz wynagrodzenie wykonawcy należą do długów spadkowych, to spadkobiercy odpowiadają za nie według reguł określonych w art. 1030–1034 3 k.c.

Przyjmuje się, że koszty spadkowe stanowią zawsze długi całego spadku, bez względu na to, czy zostały poniesione przez wykonawcę testamentu ustanowionego do zarządu spadkiem, zorganizowaną częścią spadku, czy oznaczonym składnikiem spadku. Odpowiadają za nie wszyscy spadkobiercy, a nie tylko ci spadkobiercy, którym w wyniku działu spadku przypadną jego części zarządzane przez wykonawcę testamentu

Ustawodawca w przepisach poświęconych instytucji wykonawcy testamentu nie przewidział regulacji poświęconej wysokości jego wynagrodzenia. Niemniej jednak w art. 989 § 1 k.c. odsyła do przepisów o odpłatnym zleceniu, zaś charakter tej umowy jest niewątpliwie odpłatny (chyba, że z umowy bądź z okoliczności konkretnej sprawy wynika co innego – art. 735 § 1 k.c.). Jeśli zatem wysokość wynagrodzenia nie została wskazana wprost w klauzuli o ustanowieniu wykonawcy testamentu, w takim wypadku zgodnie z art. 735 § 2 k.c., należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy wykonawcy testamentu. Pociąga to za sobą wystosowanie przez niego w stosunku do spadkobierców odpowiedniego roszczenia o jego zapłatę. Jednocześnie warto nadmienić, że stosując odpowiednio art. 744 k.c., z roszczeniem tym może on wystąpić wyłącznie po zakończeniu pełnienia funkcji wykonawcy testamentu.

Wysokość wynagrodzenia ustala dopiero Sąd po zakończeniu działań wykonawcy testamentu.

Z roszczeniem o wypłatę wynagrodzenia w myśl art. 744 k.c. można wystąpić po zakończenia pełnienia funkcji wykonawcy testamentu, skoro wynagrodzenie to należy się dopiero po wykonaniu zlecenia (chyba, że z umowy lub przepisów szczególnych wynika co innego). Jako roszczenie majątkowe ulega ono także przedawnieniu (art. 117 § 1 k.c.).

Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji wykonawcy testamentu wynosi w tym wypadku 10 lat. Skoro wynagrodzenie to należy do długów spadkowych (art. 989 § 2 k.c.), to za jego spłatę odpowiadają wszyscy spadkobiercy W. T. (1) i to bez względu na to, któremu z nich przypadną poszczególne części spadku dotychczas zarządzane przez powoda

Wyrok SR dla Warszawy – Mokotowa z dnia 22 kwietnia 2016 r., I C 2125/12

 

Standard: 35851 (pełna treść orzeczenia)