Otwarcie i ogłoszenie testamentu
Otwarcie i ogłoszenie testamentu (art. 649 k.p.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Otwarcie i ogłoszenie testamentu może nastąpić przed sądem (art. 649 k.p.c.) lub przed notariuszem (art. 95d ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie, jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 540).
Otwarcie i ogłoszenie testamentu przed sądem dochodzi do skutku w odrębnym postępowaniu, unormowanym w art. 649 i nast.k.p.c., albo w ramach postępowania o stwierdzenie nabycia spadku (art. 670 § 1 k.p.c.). W ujęciu systematycznym sprawy o ogłoszenie testamentu przynależą do spraw z zakresu prawa spadkowego (art. 646 i nast.k.p.c.).
W powiązaniu z powszechnym obowiązkiem złożenia testamentu w sądzie spadku lub u notariusza (art. 646 k.p.c.), celem ogłoszenia testamentu jest szybkie, autorytatywne ujawnienie sporządzenia testamentu i jego treści, a w konsekwencji umożliwienie zainteresowanym uzyskania informacji o tytule i zakresie powołania do spadku oraz treści innych rozrządzeń testamentowych (por. art. 652 k.p.c.).
Ogłoszenie testamentu służy tym samym zarówno interesowi publicznemu, jak i interesowi prywatnemu przez zabezpieczenie realizacji ustanowionych w testamencie reguł dziedziczenia i sprawnego dochodzenia uprawnień do spadku, które wynikają z testamentu.
Czynności realizowane przez sąd w postępowaniu o ogłoszenie testamentu mają przede wszystkim charakter ochronny, pomocniczy względem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku (art. 669 i nast.k.p.c.), w którym następuje ostateczne rozstrzygnięcie o tytule powołania do spadku i porządku dziedziczenia.
Niezależnie od tego, ustawodawca wiąże z ogłoszeniem testamentu pewne skutki materialnoprawne, wyrażające się w rozpoczęciu biegu terminów przewidzianych w art. 970 i 1007 § 1 k.c.
Do ogłoszenia testamentu przez sąd dochodzi przez jego odczytanie, na posiedzeniu jawnym, z którego sporządza się protokół obejmujący stan zewnętrzny testamentu, datę jego sporządzenia i złożenia oraz dane osoby składającej testament (art. 651 k.p.c.).
Postanowienie SN z dnia 6 grudnia 2019 r., V CSK 362/18
Standard: 45037 (pełna treść orzeczenia)
Instytucja otwarcia i ogłoszenia testamentu ma na celu urzędowe potwierdzenie faktu złożenia, stanu i cech testamentu, zabezpieczenie go przed możliwością usunięcia, zniszczenia lub uszkodzenia, zapewnienie realizacji ostatniej woli spadkodawcy oraz w miarę możności poinformowanie osób zainteresowanych o istnieniu testamentu
Pstępowanie o ogłoszenie testamentu z jednej strony ma służyć ujawnieniu testamentu, jego formy i treści osobom zainteresowanym. Z drugiej strony ma zapewnić ochronę testamentu przed usunięciem, ukryciem, zniszczeniem, uszkodzeniem lub przerobieniem. Dzięki temu istniejący testament zostaje utrwalony jako środek dowodowy i zabezpieczony na przyszłość.
Wprawdzie otwarcie i ogłoszenie testamentu nie stanowi przesłanki ważności testamentu i nie ma wpływu na jego skuteczność, ale ma istotne znaczenie prawne, a ogłoszenie testamentu wywołuje zarówno skutki procesowe (por. art. 670 k.p.c.), jak i materialnoprawne (art. 927 § 3, 970 i 1007 § 1 k.c.). Z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu przedawniają się chociażby roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń (art. 1007 § 1 k.c.). Przesądzenie zatem, czy należy dokonać ogłoszenia takiego testamentu, a jeśli tak, to w jakiej formie, ma bezpośrednie przełożenie na początek biegu przedawnienia roszczeń o zachowek.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 5 lutego 2015 r., I ACa 1169/14
Standard: 37065 (pełna treść orzeczenia)