Właściwość w sprawach wykonania warunkowego zawieszenia wykonania kary (art. 178 k.k.w.)

Sąd rejonowy, w którego okręgu dozór był wykonywany i który zgodnie z dyspozycją art. 178 § 1 k.k.w. zarządził wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, jest również właściwy do wykonania tego orzeczenia, chociażby nie orzekał w sprawie w pierwszej instancji, a w tym do rozpoznania i rozstrzygania kwestii incydentalnych związanych z jego wykonaniem. Jest więc właściwy do podejmowania czynności związanych z osadzeniem skazanego w zakładzie karnym, do podejmowania stosownych decyzji w razie konieczności poszukiwania skazanego listem gończym, do rozpoznania wniosków o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolno-ści, jego odwołania albo ponownego warunkowego zawieszenia wykonania kary w trybie art. 152 k.k.w.

Jednym z wypadków odstępstwa od zasady wyrażonej w art. 3 § 1 in fine k.k.w. jest unormowanie zawarte w art. 178 § 1 k.k.w., iż „... w stosunku do osoby skazanej przez sąd powszechny pozostającej pod dozorem właściwy jest sąd rejonowy, w którego okręgu dozór jest lub ma być wykonywany”. W ten sposób w odniesieniu do rozstrzygnięć dotyczących wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności ustawodawca wprowadza tzw. właściwość przemienną sądu.

Niezależnie od tego czy w pierwszej instancji orzekał sąd rejonowy, czy też sąd okręgowy, właściwy do orzekania w trybie art. 178 k.k.w. jest sąd rejonowy, w którego okręgu skazany zamieszkuje lub przebywa i wobec którego orzeczony dozór jest wykonywany.

Właściwość sądu do wykonania orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary jest bezpośrednio uzależniona od tego, czy osoba skazana pozostaje pod dozorem. W przeciwnym wypadku bowiem, gdy skazany nie został poddany pod dozór, w sprawach związanych z wykonywaniem orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary oraz w sprawie zarządzenia wykonania zawieszonej kary, właściwy jest zawsze sąd, który w danej sprawie orzekał w pierwszej instancji (art. 178 § 1 in principio k.k.w.).

Wnioski wynikające z treści art. 178 § 1 in fine k.k.w. przemawiają za tym, iż pomimo zarządzenia wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności i w konsekwencji zaprzestania wykonywania dozoru wobec osoby skazanej, nadal wykonanie orzeczenia należy do właściwości sądu rejonowego, w którego okręgu dozór był wykonywany.

Za słusznością tego poglądu przemawiają przede wszystkim względy racjonalne, oparte na niewątpliwej konstatacji, że właśnie ów sąd, a nie sąd orzekający w pierwszej instancji, ma wszechstronną wiedzę na temat zachowania się skazanego w okresie próby, jego właściwości i warunków osobistych, aktualnej sytuacji rodzinnej i majątkowej oraz przyczyn, które stanowiły podstawę zarządzenia wykonania zawieszonej kary. Sąd Rejonowy, w którego okręgu dozór jest wykonywany, czerpie wiedzę o osobie skazanej m. in. z okresowych sprawozdań składanych przez kuratora sądowego, sprawującego bezpośredni dozór nad skazanym lub z bezpośrednich kontaktów w trybie art. 169 § 3 k.k.w. Stosownie zaś do treści art. 178 § 2 k.k.w., sąd ten powinien wysłuchać skazanego lub jego obrońcę, zanim wyda postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności.

Dalsze postępowania incydentalne i decyzje dotyczące osadzenia skazanego w zakładzie karnym albo odroczenia wykonania kary lub warunkowego zawieszenia jej wykonania w trybie art. 152 k.k.w., wskazane w zagadnieniu prawnym, ściśle korespondują z orzeczeniem w przedmiocie zarządzenia wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, dlatego w pełni uzasadnione jest, aby do podejmowania wszystkich decyzji w tym zakresie uprawniony był ten sam sąd, właściwy do wykonania danego orzeczenia, w którego okręgu dozór był wykonywany.

Uchwała SN z dnia 29 października 2002 r., I KZP 29/02

Standard: 35313 (pełna treść orzeczenia)