Zażalenie na postanowienie w przedmiocie wniosku o zmianę lub uchylenie środka zapobiegawczego

Nie ma podstaw do wiązania treści art. 254 § 3 k.p.k., regulującego szczególny tryb rozpoznania zażalenia (w instancji poziomej przez skład trzech sędziów), z unormowaniem art. 254 § 2 k.p.k. Gdyby ustawodawca zamierzał ograniczyć ten tryb tylko do wypadków wymienionych w art. 254 § 2 k.p.k., to w tym właśnie przepisie zapisałby, jako zdanie drugie, treść art. 254 § 3 k.p.k. Utworzenie natomiast oddzielnej jednostki redakcyjnej jednoznacznie świadczy o tym, że art. 254 § 3 k.p.k., regulujący kwestię właściwości i składu sądu, odnosi się do postępowania odwoławczego inicjowanego zażaleniami stron (także prokuratora), wniesionymi od wszystkich postanowień sądu wydanych w trybie art. 254 § 1 k.p.k. – a więc od rozstrzygnięć wydanych w przedmiocie wniosku oskarżonego o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego (także o charakterze nieizolacyjnym).

W unormowaniu art. 252 § 1 k.p.k., ustanawiającym regułę zaskarżalności postanowień w przedmiocie środka zapobiegawczego na zasadach ogólnych, przewidziano zarazem od tych zasad wyjątki („chyba że ustawa stanowi inaczej”). Do nich właśnie należy m.in. regulacja art. 254 § 3 k.p.k., określająca tryb rozpoznawania w instancji poziomej przez skład trzech sędziów (a nie na zasadach ogólnych) zażaleń wniesionych na postanowienie wydane w przedmiocie wniosku oskarżonego o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego (art. 254 § 1 k.p.k.).

W świetle art. 254 § 1 k.p.k. nie ma znaczenia, jaki wniosek – czy o uchylenie, czy o zmianę środka zapobiegawczego złożył oskarżony (jego obrońca). Niezależnie wszak od treści żądania, sąd obowiązany jest wniosek ten rozstrzygnąć, a z kategorii rozstrzygnięć w przedmiocie owego wniosku nie sposób wyłączyć postanowień, w których tym samym orzeczeniem, jednocześnie, zdecydowano o uchyleniu jednego środka zapobiegawczego (w uwzględnieniu wniosku) i o zastosowaniu innego (niezależnie od treści wniosku), a więc o zmianie stosowanego środka.

Unormowanie art. 254 § 1 i 3 k.p.k., które nie pozwala na ustalenie właściwości sądów różnego szczebla do równoczesnego rozpoznania zażaleń zaskarżających w różnych kierunkach inne części tego samego postanowienia, którym rozstrzygnięto w przedmiocie wniosku oskarżonego o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. Przyjęcie za punkt odniesienia, w tej ocenie, charakteru wydanego przez sąd postanowienia w kwestii środków zapobiegawczych, jako wydanego na wniosek oskarżonego i rozstrzygającego w jego przedmiocie, nie pozostawia marginesu wątpliwości co do ustalenia sądu właściwego do rozpoznania zażalenia na to postanowienie.

Ten sam sąd, który w uwzględnieniu wniosku oskarżonego o uchylenie tymczasowego aresztowania, złożonego na podstawie art. 254 § 1 k.p.k., środek ten uchylił i w tym samym postanowieniu zastosował inne środki zapobiegawcze, jest na podstawie art. 254 § 3 k.p.k. również właściwy do rozpoznania, w składzie trzech sędziów, zażalenia zaskarżającego to postanowienie w części, w której zastosowano te środki. 

Postanowienie SN z dnia 21 kwietnia 2016 r., IV KZ 23/16 

Standard: 35345 (pełna treść orzeczenia)

Norma zawarta w art. 254 § 3 k.p.k. odnosi się do postępowania odwoławczego inicjowanego zażaleniami stron złożonymi na wszelkie postanowienia sądu, podejmowane w trybie art. 254 § 1 k.p.k., a więc także i zażaleniem prokuratora na postanowienie sądu o uwzględnieniu wniosku oskarżonego (czy jego obrońcy) i uchyleniu tymczasowego aresztowania.

Przepis art. 254 § 3 k.p.k., w obecnej obowiązującej stylizacji, jest na tyle jasny, by stwierdzić, że stanowi oddzielną i autonomiczną jednostkę redakcyjną. Nie przewiduje równocześnie w swojej treści jakichkolwiek, też i przedmiotowych, ograniczeń, ani też nie określa warunków, które nakazywałyby funkcjonalnie wiązać go wyłącznie z sytuacją, której dotyczy § 2 tego przepisu. Trafne jest zatem przekonanie o tym, że skoro przepis § 3 stanowi samodzielną jednostkę redakcyjną, to przez argument a rubrika należy wnioskować, że dotyczy on wszystkich postanowień sądowych wydanych w trybie art. 254 § 1 k.p.k.

Postanowienie SN z dnia 24 stycznia 2013 r., I KZP 23/12

Standard: 17094 (pełna treść orzeczenia)