Zmiana wysokości składki (art. 816 k.c.)

Przewidziane w art. 816 k.c. zwiększenie składki ubezpieczeniowej może nastąpić tylko w razie ujawnienia po zawarciu umowy okoliczności wskazujących na zwiększenie prawdopodobieństwa "wypadku" objętego umową ubezpieczenia, a nie innego wypadku wskazującego np. na złą kondycję ubezpieczającego.

Art. 816 k.c. nie wprowadza uprawnienia ubezpieczyciela do arbitralnej zmiany treści umowy, a ściśle - zmiany wysokości składki, lecz uzależnia tę zmianę od spełnienia się określonych w tej normie przesyłek. Tak więc nie własna ocena zakładu ubezpieczeń, dotycząca towarzyszących ubezpieczeniu okoliczności, może wpłynąć na podwyższenie składki w okresie objętym ubezpieczeniem, lecz mogą na to wpłynąć okoliczności, które dyktuje ustawodawca w art. 816 § 1 k.c. Są to, zgodnie z treścią tego przepisu, "ujawniane" w okresie ubezpieczenia, a więc nie znane w chwili zawierania umowy okoliczności, i to tylko takie, które pociągają za sobą zwiększenie prawdopodobieństwa "wypadku", przy czym, co jest oczywiste, takiego wypadku, którego zajście skutkuje obowiązek spełnienia przewidzianego w umowie świadczenia (art. 805 § 1 k.c.).

O tym, czy można mówić, że doszło do "ujawnienia" się, nie znanych w chwili zawierania umowy lub zaszłych później okoliczności, i o tym, czy ujawnione okoliczności zwiększają prawdopodobieństwo przewidzianego w umowie "wypadku", tj. o tym, czy zaistniały ustawowe przesłanki do podwyższenia składki ubezpieczeniowej, decyduje sąd, jeżeli powstały na tym tle spór warunkuje rozstrzygnięcie zgłoszonego w procesie roszczenia

Wyrok SN z dnia 12 grudnia 1997 r., II CKN 505/97

Standard: 35046 (pełna treść orzeczenia)