Zdolność rejestrowa przedsiębiorcy zagranicznego i jego oddziału

Przedsiębiorca zagraniczny ma swoje ustawowe określenie w art. 5 pkt 3 u.s.dz.g., jako osoby zagranicznej wykonującej działalność gospodarczą za granicą oraz obywatela polskiego wykonującego działalność gospodarczą za granicą. Z tych względów przewidziane zostały dwie formy prawne funkcjonowania przedsiębiorcy zagranicznego w Polsce, to znaczy poprzez oddział takiego przedsiębiorcy lub przedstawicielstwo. 

Tylko oddział przedsiębiorcy zagranicznego może prowadzić działalność gospodarczą i to tylko w zakresie przedmiotu działalności samego przedsiębiorcy, natomiast przedstawicielstwo działalności gospodarczej nie może prowadzić (art. 85 i nast. oraz art. 93 i nast. u.s.dz.g.). 

Z tych przyczyn oddział przedsiębiorcy zagranicznego w Polsce, uważany przez niektórych przedstawicieli doktryny za przedsiębiorcę w rozumieniu prawa polskiego, a przez innych za quasi-przedsiębiorcę musi się zarejestrować w rejestrze przedsiębiorców KRS (art. 36 pkt 14 ustawy o KRS). 

Od zarejestrowania zależy prawna możliwość rozpoczęcia przez oddział przedsiębiorcy zagranicznego prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce (art. 88 zdanie pierwsze u.s.dz.g.). Gdyby takiego wymagania nie było, oddział przedsiębiorcy zagranicznego nie miałby w ogóle żadnego prawnego sposobu ujawnienia w Polsce swojej działalności, a to przede wszystkim godziłoby w ochronę prawną jego polskich kontrahentów.

Takiej sytuacji nie mają oddziały polskich przedsiębiorców, ujawnionych w KRS, stosownie do formy prawnej prowadzonej działalności, więc nie może być mowy o tożsamości sytuacji prawnej oddziału przedsiębiorcy polskiego i zagranicznego, a tym bardziej, jak twierdzi się w zażaleniu, nie ma żadnych przesłanek dyskryminowania przedsiębiorców i ich oddziałów w zależności od tego, czy są przedsiębiorcami polskimi, a więc rzekomo dyskryminowanymi, czy zagranicznymi.

Przytoczone przez uczestnika orzecznictwo Sądu Najwyższego (zwłaszcza postanowienie z dnia 9 maja 2007 r., II CSK 25/07) dotyczy sytuacji prawnej oddziału przedsiębiorcy zagranicznego i nie ma żadnego powodu, aby stanowisko w nim wyrażane było drogą analogii stosowane do oddziałów przedsiębiorców krajowych, albo też w ogóle dotyczy innych sytuacji prawnych i może łączyć się, co najwyżej tylko pośrednio z zagadnieniami, których dotyczy zażalenie (s. 5 uzasadnienia zażalenia).

Z powołanych względów oddział przedsiębiorcy krajowego, będącego osobą prawną nie posiada własnej podmiotowości rejestrowej, a wpis takiego oddziału do rejestru przedsiębiorców w KRS nie jest wpisem podmiotu podlegającego rejestracji w rozumieniu art. 519[1] § 3 k.p.c. To sprawia, że od prawomocnego orzeczenia w przedmiocie wpisu oddziału przedsiębiorcy krajowego do rejestru nie przysługuje temu oddziałowi skarga kasacyjna.

Postanowienie SN z dnia 8 maja 2013 r., I CZ 34/13

Standard: 34835 (pełna treść orzeczenia)