Proponowanie nabycia papierów wartościowych bez wymaganej zgody (art. 165 p.p.o.p.w.)

Określona w art. 165 ust. 1 ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. Nr 118, poz. 754 ze zm.) czynność sprawcza polegająca na proponowaniu nabycia papierów wartościowych oznacza każde – skierowane do określonego w art. 2 ust. 1 tej ustawy kręgu adresatów i w sposób tam podany – zachowanie, które u jego odbiorców wywołuje obiektywne przekonanie, iż zostało złożone oświadczenie woli, mogące prowadzić do zawarcia transakcji, jakiej przedmiotem są wskazane w propozycji - określone w powołanym przepisie – papiery wartościowe.

Przepis art. 165 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. Nr 118, poz. 754 ze zm.) penalizuje zachowanie polegające na proponowaniu nabycia papierów wartościowych bez wymaganej zgody w sposób, o którym mowa w art. 2 tej ustawy. Ta z kolei norma w ust. 1 podaje definicję publicznego obrotu papierami wartościowymi, z której wynika iż obrót ten polega na proponowaniu nabycia i nabywaniu papierów wartościowych przy wykorzystaniu środków masowego przekazu lub w inny sposób, jeżeli propozycja skierowana jest do więcej niż 300 osób albo do nieoznaczonego adresata. 

W języku polskim słowo „proponować” oznacza „występować z propozycją, zgłaszać projekt, pomysł czegoś, nakłaniać kogoś do wzięcia, pożyczenia, kupienia, spożycia czegoś”(Słownik języka polskiego, pod redakcją M. Szymczaka, Warszawa 1999, s.895), w innym zaś ujęciu, „zwracać się do kogoś z propozycją czegoś ocenianego korzystnie, oferować coś, zachęcać do kupienia czegoś” (Nowy słownik poprawnej polszczyzny, pod redakcją A. Markowskiego, Warszawa 1999, s.754). W tym kontekście rozważane znamię czasownikowe przestępstwa z art. 165 PrPapW należy więc interpretować jako każde zachowanie, polegające na występowaniu z propozycją, zgłaszaniu projektu, nakłanianiu, czy zachęcaniu do nabycia papierów wartościowych. Takie też rozumienie, nie odbiegające od potocznego znaczenia tego zwrotu, prezentowane jest w literaturze.

Powyższe prowadzi do wniosku, że zachowanie polegające na proponowaniu nabycia papierów wartościowych może przybrać postać dowolnego rodzaju i formy komunikatu, skierowanego do wskazanego w art. 2 ust. 1 PrPapW kręgu adresatów i w sposób tam określony, którego treść skłania do nabycia wskazanych w nim papierów, czego niezbędnym warunkiem jest wywołanie u jego odbiorców przekonania, iż możliwe jest zawarcie, dotyczącej tych papierów transakcji, która wszakże do skutku dojść nie musi; przestępstwo z art. 165 PrPapW ma bowiem charakter formalny a jego dokonanie następuje z chwilą zrealizowania rozważanej czynności wykonawczej.

Takie rozumienie czynnościowego znamienia omawianego przestępstwa, a więc jako każdego zachowania zdolnego realizować wskazane warunki propozycji, sprzeciwia się prezentowanej w uzasadnieniu postawio-nego pytania prawnego sugestii, że propozycja nabycia papierów wartościowych winna być przedstawiona jedynie w postaci oferty, o jakiej mowa w art. 66 k.c., lub innego oświadczenia woli o wiążącym charakterze, gdyż w tym względzie nie postawiono w ustawie żadnych wymogów, czy ograniczeń. Powyższe nie zmienia natomiast faktu, że skoro propozycja, ze swej istoty, wskazuje na istnienie u proponującego intencji, by adresat nabył papiery (a intencji tej służy wywołanie przekonania o możliwości zawarcia przezeń takiej transakcji z podmiotem chętnym do ich zbycia), to jej treść, o ile nie bezpośrednio, to przynajmniej w obiektywnym odbiorze, winna dawać jej adresatom prawo do przypuszczenia, iż złożone zostało określonej treści oświadczenie woli, tyle że wyrażone w dowolnej a nie tylko wiążącej formie.

Trafność przedstawionego rozumowania potwierdza wynik zastosowania dyrektyw wykładni systemowej i historycznej.

intencją ustawodawcy było uznanie za „proponowanie nabycia” każdego zachowania, a nie tylko wyrażonego w poprzednio określonej postaci, t.j. oferty (art. 66 k.c.) lub zaproszenia do rokowań (art. 71 k.c.).

Samo pojęcie publicznego obrotu papierami wartościowymi zostało w regulującej go ustawie ujęte bardzo szeroko; obejmuje ono bowiem nie tylko nabywanie tych papierów, ale już samo proponowanie ich nabycia, co wskazuje na wolę ustawodawcy co do zakwalifikowania jako obrotu wszelkich odpowiadających temu proponowaniu zachowań, które mogą, choć nie muszą doprowadzić do przejścia praw z papierów wartościowych.

W konsekwencji, choć odbywający się na podstawie omawianej ustawy obrót jest sformalizowany i podlega ścisłym procedurom, posługiwanie się w jej kolejnych przepisach (vide np. art. 4 pkt 6,7,8, art. 33, art. 34 ust.1 i in. PrPapW) jedynie ogólnym pojęciem proponowania nabycia papierów (czy ich nabywania lub zbywania) uznać należy za świadomy zabieg ustawodawcy, uzasadniony różnorodnością występujących w obrocie prawnym czynności, których skutkiem może być przeniesienie papierów i to niezależnie od wymogów, jakie w tym względzie obowiązują te podmioty, które, działając legalnie, poddały się reżimowi ustawy.

Powyższe uprawnia do konstatacji, że odpowiadające złożeniu oświadczenia woli zachowanie, polegające na proponowaniu nabycia papierów wartościowych może przybrać różnorodne postacie, których wyczerpująco wymienić się nie da. Przykładowo jedynie można wskazać, iż może ono przybrać postać oferty, zaproszenia do składania ofert, przetargu, zaproszenia do rokowań (w tym również w formie reklamy, ogłoszenia, czy innego komunikatu), wszelkiego rodzaju porozumień, listów intencyjnych, i innych o podobnym charakterze. Podkreślić trzeba, iż Kodeks cywilny, regulując trzy najbardziej typowe procedury zawierania umów (w trybie ofertowym, przetargowym i rokowaniowym), nie wyklucza dochodzenia do porozumienia także w inny sposób, tj. przez przemienne ich stosowanie lub zastosowanie modyfikacji jednej z nich.

Uchwała SN z dnia 11 października 2001 r., KZP 23/01

Standard: 34751 (pełna treść orzeczenia)