Fakultatywny charakter zadośćuczynienia, odmowa przyznania zadośćuczynienia

W art. 448 k.c., podobnie jak w art. 78 ust. 1 pr. aut., ustawodawca nieprzypadkowo użył słowa „może”, podkreślając fakultatywny charakter zadośćuczynienia jako środka ochrony dóbr osobistych, uwarunkowanego stwierdzeniem określonego stopnia krzywdy.

Wyrok SN z dnia 24 czerwca 2022 r., II CSKP 252/22

Standard: 73880 (pełna treść orzeczenia)

W razie zawinionego naruszenia dóbr osobistych zasadą jest, że roszczenie o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia powinno być uwzględnione, a wyjątkowo oddalone.

Zadośćuczynienie pieniężne za naruszenie dobra osobistego jest samodzielnym roszczeniem, przysługującym niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia naruszenia.

Niewątpliwie fakultatywny charakter przyznania zadośćuczynienia ("sąd może przyznać") stanowi istotną wskazówkę, że w konkretnych okolicznościach sprawy sąd uprawniony jest ocenić, że brak jest dostatecznych przesłanek do uwzględnienia także i tego środka ochrony. 

Akceptując stanowisko, iż konkretne okoliczności sprawy mogą usprawiedliwiać odmowę uwzględnienia roszczenia opartego na art. 448 k.c., to jednak w niniejszej sprawie brak jest tych przesłanek. Przede wszystkim nie można podzielić stanowiska Sądu Apelacyjnego, że odmowę udzielenia ochrony majątkowej w przedmiotowej sprawie może usprawiedliwiać przyznanie powodom zadośćuczynienia pieniężnego w związku z innymi publikacjami zamieszczanymi przez inne podmioty i to nawet, gdy publikacje te pojawiały się w tym samym czasie i dotyczyły tej samej problematyki. Za te publikacje ponoszą odpowiedzialność inne osoby w granicach własnych zachowań. Oddalenia w całości powództwa w zakresie majątkowej ochrony nie może też tłumaczyć brak drastyczności naruszeń dóbr osobistych powodów w przedmiotowej sprawie. Cześć i dobre imię człowieka należą do dóbr najsilniej chronionych. Niektóre z publikacji zawierały informacje nieprawdziwe, miały charakter insynuacji. Należy uwzględnić, iż do naruszania dóbr osobistych powodów dochodziło wielokrotnie i przez dłuższy czas a do publikacji miała dostęp znaczna liczba czytelników.

Wyrok SN z dnia 6 marca 2019 r., I CSK 125/18

Standard: 72451 (pełna treść orzeczenia)

Fakultatywność przyznania zadośćuczynienia w przypadkach określonych w art. 445 § 1 k.c. nie oznacza dowolności, a odmowa zasądzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę musi być oparta na obiektywnych podstawach. Jest ona uzasadniona w szczególności w przypadku, w którym krzywda jest znikoma, bagatelna lub „bardzo nieznaczna” (zob. wyrok SN z dnia 23 stycznia 1974 r., II CR 763/73).

Wyrok SN z dnia 1 marca 2017 r., IV CSK 343/16

Standard: 45667 (pełna treść orzeczenia)