Dobrowolne zapobieżenie dokonaniu czynu zabronionego przez współdziałającego; czynny żal (art. 23 k.k.)
Formy popełnienia przestępstwa (art 13 - 24 k.k.) Dobrowolne odstąpienie od dokonania czynu zabronionego (art. 15 § 1 k.k.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Przepis art. 23 § 1 k.k. nie określa sposobu, w jaki ma nastąpić zapobieżenie dokonaniu czynu zabronionego. Zapobieżenie dokonaniu czynu zabronionego polegać może albo na skłonieniu przez współdziałającego innych do odstąpienia od realizacji czynu zabronionego, albo na przeszkodzeniu dokonaniu czynu zabronionego.
Przesłanka bezkarności określona w art. 23 § 1 k.k. będzie zatem spełniona we wszystkich tych wypadkach, w których współdziałający podejmie dobrowolnie czynności, których rezultatem będzie "przeszkodzenie" w popełnieniu czynu zabronionego przez bezpośredniego wykonawcę albo skłonienie bezpośredniego wykonawcy od dokonania. Zarazem jednak, z uwagi na istotę zależności pomiędzy współdziałającymi w popełnieniu czynu zabronionego w pewnych przypadkach wystarczające dla spełnienia przesłanki określonej w art. 23 § 1 k.k. może okazać się samo odstąpienie przez współdziałającego od współdziałania, jeżeli bez dalszego uczestnictwa tego współdziałającego dokonanie czynu zabronionego nie będzie możliwe. Wówczas bowiem samo odstąpienie od współdziałania będzie równoznaczne z zapobieżeniem dokonaniu czynu zabronionego przez inną osobę. Należy podkreślić, że w tych przypadkach bezkarność współdziałającego związana jest z konsekwencją odstąpienia od współdziałania, tj. z rzeczywistym zapobieżeniem dokonaniu czynu zabronionego poprzez uniemożliwienie wypełnienia znamion czynu zabronionego przez bezpośredniego wykonawcę lub pozostałych współdziałających z uwagi na brak dalszej aktywności współdziałającego dobrowolnie odstępującego od dalszego współdziałania, bez którego dokonanie czynu zabronionego nie jest w ogóle możliwe lub nie jest możliwe w tym układzie sytuacyjnym i osobowym.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 24 marca 2011 r., II AKa 468/10
Standard: 75457
Art. 23 k.k. – a nie art. 15 k.k., który normuje czynny żal jedynie co do usiłowania dokonania czynu zabronionego przez sprawcę pojedynczego – ma zastosowanie do osób współdziałających w popełnieniu przestępstwa, do jakiej to kategorii bez wątpienia należy podżegacz (art. 18 k.k.).
Unormowanie § 1 art. 23 k.k. ujmuje czynny żal w sposób charakterystyczny dla różnych (sprawczych i niesprawczych) postaci tego współdziałania, uzależniając niekaralność współdziałającego od zapobieżenia dokonaniu czynu zabronionego przez osobę, z którą współdziałał. Racją tego unormowania jest bowiem osiągnięcie stanu, w którym nie dojdzie do założonego naruszenia dobra prawnego. Na niekaralność może więc liczyć ten współdziałający, którego dobrowolne zachowanie było wystarczające do tego, by do popełnienia czynu zabronionego przez inną osobę nie doszło. Zapobieżenie temu czynowi, który znajduje się w stadium usiłowania lub na etapie poprzedzającym to stadium, może więc przybrać różną postać. Wystarczające stać się zatem może samo odstąpienie od współdziałania, ale niezbędne może się też okazać przeciwstawienie się, i to aktywne, dokonaniu tego czynu przez inną osobę.
W odniesieniu do podżegacza należy zaznaczyć, że omawiana regulacja ma zastosowanie zarówno w sytuacji, gdy podżeganie pozostało na etapie usiłowania, jak i nawet wówczas, gdy osiągnęło już stadium dokonania (wywołało skutek w postaci nakłonienia podżeganego do popełnienia czynu zabronionego), lecz możliwe jest jeszcze zapobieżenie jego dokonaniu, a podżegacz skutecznie to uczyni. W każdym jednak razie, regulacja art. 23 § 1 k.k. stanowi lex specialis w stosunku do unormowania art. 15 § 1 k.k.
Postanowienie SN z dnia 22 września 2009 r., III KK 58/09
Standard: 75458 (pełna treść orzeczenia)