Zagadnienia intertemporalne związane ze skargą na orzeczenie niezgodne z prawem

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia została wprowadzona do Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), która weszła w życie 6 lutego 2005 r. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - po jej wprowadzeniu do porządku prawnego w 2005 r. - przysługiwała od orzeczeń, które stały się prawomocne począwszy od 1 września 2004 r. (art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. Nr 162, poz. 1692 z późn. zm.).

Wyrokiem z dnia 8 grudnia 2009 r., SK 34/08 (Dz. U. Nr 215, poz. 1675), Trybunał Konstytucyjny stwierdził jednak, że art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. w zakresie, w jakim wyłącza skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia sądu wyrządzającego szkodę, które stało się prawomocne po dniu wejścia w życie Konstytucji RP z 1997 r., jest niezgodny z art. 77 ust. 2 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. W związku z tym wyrokiem, w art. 4 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037) przewidziano, że art. 417[1] § 2 k.c. w brzmieniu nadanym tą ustawą ma zastosowanie do orzeczeń, które uprawomocniły się od 17 października 1997 r., z tym że termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej wydaniem prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, które uprawomocniło się po 17 października 1997 r., a przed 1 września 2004 r., nie rozpoczynał biegu przed dniem wejścia w życie ustawy.

Od orzeczeń, które uprawomocniły się w okresie od 17 października 1997 r. do 1 września 2004 r., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia mogła być wniesiona w terminie dwóch lat od dnia wejścia w życie ustawy.Regulacje te oznaczają, że skarga unormowana w art. 424[1] i nast.k.p.c. przysługuje od wyroków, które uprawomocniły się po 17 października 1997 r.(po wejściu w życie Konstytucji RP), z tym że jeżeli do uprawomocnienia doszło przed 1 września 2004 r., skarga mogła być wniesiona w ciągu dwóch lat od 25 września 2010 r., czyli przed 25 września 2012 r. Od wyroków, które uprawomocniły się po 1 września 2004 r., skarga przysługiwała i przysługuje w terminie dwóch lat od dnia uprawomocnienia się.

Od wyroków wydanych przed 17 października 1997 r. skarga nie przysługuje, niezależnie od tego, kiedy została wniesiona.

Nie jest zatem możliwe wniesienie skargi od wyroku Sądu Wojewódzkiego w (...) z 13 września 1991 r., VII Pr (...)/91.Nie jest w obecnym stanie prawnym możliwa jakakolwiek zmiana wyroku Sądu Wojewódzkiego w (...) z 13 września 1991 r., VII Pr (...)/91.

Możliwe jest tylko ewentualne domaganie się przez powoda od Skarbu Państwa odszkodowania - na podstawie art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, który przewiduje odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez niezgodne z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej (także sądy), oraz art. 417-417[2] i 421 k.c.

Postanowienie SN z dnia 20 czerwca 2017 r., I BPZ 1/17

Standard: 34605 (pełna treść orzeczenia)

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 424[1] k.p.c.) przysługuje od orzeczeń, które stały się prawomocne od 1 września 2004 r.

Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. nowelizująca Kodeks cywilny weszła w życie 1 września 2004 r. Zawierała ona przepisy międzyczasowe; z jej art. 5 wynika, żedo zdarzeń prawnych powstałych przed jej wejściem w życie stosuje się przepisydotychczasowe. Zdarzeniem prawnym powodującym odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa z tytułu wydania niezgodnego z prawem orzeczenia jest uprawomocnienie się orzeczenia obarczonego taką cechą.

Uchwała SN z dnia 26 października 2005 r., III BZP 1/05

Standard: 54917 (pełna treść orzeczenia)