Potrącenie w prawie publicznym (potrącenie należności publicznoprawnych)
Potrącenie (art. 498 k.c.) Droga sądowa w sprawach ze stosunków publicznoprawnych
Wśród przedstawicieli doktryny sporne jest to, czy uregulowana w kodeksie cywilnym instytucja potrącenia może znaleźć zastosowanie w sferze prawa publicznego, a jeżeli tak to w jakim zakresie. Niezależnie od tych sporów można uznać, że - mimo iż potrącenie jest instytucją, której rodowód wywodzi się z prawa prywatnego - powinna ona znajdować swoje zastosowanie także w prawie publicznym. Może być też stosowana przez podmioty publiczne. Należności o charakterze publicznoprawnym mogą bowiem podlegać - i zazwyczaj podlegają - szczególnemu trybowi egzekucji oraz korzystają, w określonym zakresie, z pierwszeństwa zaspokojenia. Takie ich uprzywilejowanie wynika z interesu publicznego - regulacje te mają na celu zagwarantowanie zarówno szybkości, jak i skuteczności egzekucji. Potrącenie, ze względu na swoją konstrukcję, doskonale służy tym celom. Stąd nie tylko nie powinno się go wyłączać ze sfery publicznoprawnej, ale powinno być ono stosowane wszędzie tam, gdzie przemawia za tym ważny interes publiczny. Przykłady takiego właśnie zastosowania instytucji potrącenia można zresztą znaleźć w ustawach szczególnych (por. np. art. 59 § 1 pkt 3 oraz art. 64-65 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, Dz. U. z 2012 r. poz. 749, ze zm. i art. 139-143a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, ze zm.; dalej ustawa o emeryturach i rentach z FUS).
Wyrok TK z dnia 31 lipca 2014 r., SK 28/13, OTK-A 2014/7/81, Dz.U.2014/1061
Standard: 3576 (pełna treść orzeczenia)
Art. 498 k.c. odnosi się do należności cywilnoprawnych, dotyczy uczestników obrotu cywilnoprawnego i do dopuszczalności potrącenia należności publicznoprawnej (w sprawie niniejszej nadpłacony podatek) z należnością cywilnoprawną (należna od pozwanych opłata z tytułu wieczystego użytkowania) niezbędne jest istnienie podstawy prawnej, której brak i dlatego zarzut potrącenia nie mógł być uwzględniony.
Pogląd, że potrąceniu (art. 498 k.c.) mogą podlegać jedynie należności cywilnoprawne wyrażony został w piśmiennictwie i wynika pośrednio z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2002 r., II CKN 892/00 oraz z uchwały tego Sądu z dnia 26 listopada 2003 r., III CZP 84/03).
Wyrok SN z dnia 13 kwietnia 2005 r., IV CK 653/04
Standard: 45490 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 18450